1938

De Xulipedia
Saltar ata a navegación Saltar á procura

Flag of Galicia (civil).svg Cultura galega

Nacementos/Pasamentos

Child in diaper icon Nacementos
Literatura
Lois Vázquez Fernández (Chavaga, Monforte)
Xosé Luís Méndez Ferrín (Ourense)
Outros
O periodista e escritor Antonio Domínguez Olano (Vilalba; 2012 Madrid).
Xoán Manuel Balboa Vázquez , fotógrafo, pintor e ilustrador (Lugo; 2009)
O escultor Manuel García Vázquez “Buciños” (Buciños, Lugo).
O compositor Indalecio Fernández Groba (Guláns, Ponteareas)
O pintor Antonio Vázquez Maceira (Betanzos; ¿?).
O ceramista Francisco Xosé Pérez Porto (Barallobre)
O editor Santiago Rey Fernández-Latorre (A Coruña).
O escritor e periodista Armando Vázquez Crespo (Bermés, Lalín)
O escritor Constantino Pallín López (Castroverde).
O enxeñeiro e animador cultural Magín Vázquez González (Monforte; 2012).
O empresario, político e escritor Xosé Soto Rodríguez (Arxeriz, Fión, O Saviñao).



Skull.png
Pasamentos
Literatura
Jenaro Mariñas González (A Coruña; 1868 Porto do Son).
Leoncio López Casas (Bravos; 1877 Cangas, Foz).
Ricardo Barros Pintos (Pontevedra; ibídem 1865?).
Ricardo Conde Salgado (Argentina; 1853 A Coruña).
Roque Pesqueira Crespo (Barcelona; 1865 Ponteareas).
Outros
Manuel Linares Rivas (A Coruña; 1867 Santiago).
Waldo Álvarez Insua (Madrid; 1858 A Estrada).
O historiador Pablo Pérez Costanti (Santiago; ibídem 1857).

Publicacións

Galegas

  • Ánxel Sevillano : O amor, o mar, o vento e outros gozos (Ilustracións de Maside, Manuel Torres e Virxilio Blanco).
  • Castelao edita o álbum Milicianos (11 debuxos. Frente Popular Antifascista Gallego; New York).
  • Eduardo Lence-Santar comeza no mes de abril, na revista mindoniense “Vallibria” unha sección co título de “Folklore gallego”.

Franco, Franquiño,

piquirriquichiño,

nas nádegas de Hitler

puxeche o fuciño.


  • Mercedes Viso Troncoso : Rayos de sol para los mariscos y sus madrinas (opúsculo patriótico dedicado a Franco baixo o pseudónimo Mechitas de Vigo. Contén corenta e un poemas, dos cales trece están en galego, entre eles os versos Fame marxista. O prólogo é de Jaime Solá. Talleres Tipográficos Faro de Vigo).
    Anosaterra424.jpeg
  • Publicado en “Bos Aires, mes de Santiago de 1938” o número 424 do xornal A Nosa Terra como “Boletín do Partido Galeguista ”, “Editado no eistranxeiro pol-o grupo galeguista, mentras Galiza fique encadeada”. Nel figura o relato de Rafael Dieste “O neno suicida” xunto con dous debuxos de Colmeiro, un de Seoane e unha caricatura de Castelao feita por Bagaria. Hai tamén un poema de Ramón Rey Baltar: “Alborada de Door” e outro de Emilio Pita.

Relativas a Galicia

  • Blanco Amor: Publica na revista “Galicia” de Buenos Aires:

O 2 de xaneiro (nº 551): “El aterrizaje”.


O 9 de xaneiro (nº 552): “¡Mentirosos!”.


O 16 de xaneiro: “Pórtico para la palabra de Unamuno”.


O 30 de xaneiro (nº 555): “Hacia la victoria”.


O 6 de febreiro (nº 556): “Respuesta a un caníbal”.


O 20 de febreiro (nº 558): “Hispanoamericanismo”.


O 27 de febreiro (nº 559): “Eternidad de España. Concepto de la cultura española”.


O 13 de marzo (nº 561): “Eternidad de España. Santiago de Compostela”.


O 20 de marzo (nº 562): “Eternidad de España. Santiago de Compostela”.


O 3 de abril (nº 564): “Habló un español. “Con pan o sin él; con muchas o con pocas armas…”.


O 10 de abril (nº 565): “1931-14 de abril-1938”.


O 17 de abril (nº 566): “El nuevo Gobierno”.


O 24 de abril (nº 567): “Trato de ladrones”: “El documento –el “trato de ladrones”- perpetrado por el criminal cinismo de Mussolini y por la falsa astucia de Chamberlain, constituye el más feroz atentado contra la justicia y contra el derecho de que haya noticia”.


O 15 de maio (nº 570): “Predicar en desierto” e “Verdadero sentido del 2 de mayo”: “Los españoles que hoy mueren defendiendo la independencia de su patria, son de la misma sangre y del mismo espíritu que los que murieron en las calles de Madrid el 2 de mayo de 1808. Es decir, son españoles”.


O 22 de maio (nº 571): “España salva a Europa”.


O 5 de xuño (nº 573): “Waldo Frank e Hispanoamérica”.


O 21 de agosto (nº 584): “Confesión de parte”.


O 22 de agosto (nº 585): “Mr. Chamberlain, otra vez”.


O 4 de setembro (nº 586): “El ocaso nazi”.


O 11 de setembro (nº 587): “Sobre los “Hombres de reserva”: “El tono general de los comentarios parece dibujar la posibilidad de una mediación patrocinada por Inglaterra. Y hasta se advierte cierta curiosa unanimidad al señalar al posible gestor “moderado” de la componenda, que vendría a ser don Salvador de Madariaga. Don Salvador de Madariaga es uno de tantos cucos que se han quedado en el seno de la manta, en la comodísima posición de “hombres de reserva”, esperando a ver hacia que lado llovía y si llovía por igual en ambos lados ofrecer un paraguas oportunista a los contendientes a cruzar la tierra de nadie”.


O 25 de setembro (nº 589): “El “Salvamento” y sus consecuencias” e “El Día de Galicia”: “Este “Día de Galicia” que se guarda aún en el vientre del futuro, para ser pronto y venturosamente alumbrado, podría ser, si Galicia ha de conquistarse por las armas, el día en que las fuerzas liberadoras pisen por vez primera el primer palmo de tierra gallega. Y si la rendición de la zona secuestrada se produjese antes de que la lucha llegase a nuestros lares, yo propondría que se proclamase “Día de Galicia” aquel en que nuestro estatuto fuese promulgado”.


O 2 de outubro (nº 590): “A quien debe agradecerse la paz” e “Carta abierta a Xavier Bóveda”: “Tu doctrinarismo republicano es indiscutible y honroso para la República; tu acción republicana es nula y desconocida”.


O 23 de outubro (nº 593): “Las elecciones de hoy en el Centro Gallego”.


O 30 de outubro (nº 594): “Triunfo de la sensatez”.


O 6 de novembro (nº 595): “Un discurso indecente”: “Mr. Chamberlain está pasando de ser un personaje grotesco a ser uno de los más sangrientos y trágicos personajes de la historia contemporánea”.


O 11 de decembro (nº 600): “A los gloriosos obreros de Sagunto”.(Eduardo Blanco Amor. En defensa e ilustración de la Segunda República Española en los años de la Guerra Civil (1936-1939). Mar Maior 2016).

  • José Leite de Vasconcelos: no seu cuarto volume da súa obra Opúsculos (1928-1938) aparecen abondosas referencias á nosa lingua.
  • Rafael Dieste: Promesa del viejo y la doncella (guión cinematográfico); comparte con Sánchez Barbudo a redacción de “El Combatiente del Este”.
    Rafael Dieste 1926
  • Ramón Cabanillas Álvarez fillo do gran poeta Cabanillas publica o seu primeiro poema “La camarilla” (en “Nova Galiza”).
  • Vicente Risco inicia unha colaboración case diaria no periódico “La Región” titulada “Cosas y Días” que aparecerá sen asinar. Segundo Carlos Casares “Comprometido coa causa da chamada España Nacional, Risco porá dita sección abertamente ó seu servicio. Cunha linguaxe violenta, da que non están ausentes os tópicos da propaganda, vai comentando os sucesos e as incidencias da guerra, na que, o mesmo que o catolicismo oficial, saúda a empresa heroica e redentora dunha nova “Cruzada”. Carlos Casares: Para ler a Vicente Risco (Galaxia 1997. Páx. 87).

Engade Carlos Casares: “Para Risco, a Guerra Civil non é outra cousa que un enfrontamento a morte, pola supervivencia, entre o catolicismo e os seus inimigos, chámense estes a masonería “os roxos”, a revolución social ou o marxismo. Son as forzas que se opoñen ó Espírito”. En “Cosas y Días” en “La Región” (28-XII) escribe Risco: “Ladre en buen hora la prensa roja y filorroja de toda la tierra. ¿Ladran? Señal de que cabalgamos”. Carlos Casares: Para ler a Vicente Risco (Galaxia 1997. Páx. 90, 91).


En “Cosas y Días” en La Región (1 de xullo) escribe Vicente Risco: “También en Sevilla dejó huellas de estrago el paso de la horda roja, y como siempre, en primer lugar en las iglesias. Sufrieron estas el furor vandálico en los días de la heroica y genial aventura del general Queipo de Llano. Sobre las iglesias desfogó su furor la vencida impotencia marxista, cuando el general la reducía con un puñado de soldados. Por eso es muy justo que, cuando se trata de dotar a Sevilla de nuevas iglesias, sea dedicada la primera al Santo cuyo nombre lleva el ilustre salvador de la capital andaluza. (…) Es así como va resurgiendo España en su cuerpo y en su espíritu, en una magnífica afirmación de continuidad y de perduración. Los españoles vuelven a agrupar sus viviendas alrededor de la Casa de Dios, para que El esté con nosotros hasta la consumación de los siglos”. Carlos Casares, Arturo Lezcano e Antón Risco: Para ler a Vicente Risco. Galaxia 1997, páx. 89,90.

Escribe Casares: “O que sorprende non é, xa que logo, o ton, nin sequera a belixerancia de Risco en contra da República e as esquerdas, coas que estaba enfrontado desde 1931 por culpa da “cuestión relixiosa”. O que chama a atención é que fale así sabendo que a inmensa maioría dos seus correlixionarios políticos estaban sendo sancionados, perseguidos ou asasinados (…) Quizais no fondo desta contradicción se atopen as explicacións polas que preferiu que a súa sección do periódico “La Región” na que ía comentando os sucesos da guerra (…) apareceran sen firma”. Carlos Casares: Para ler a Vicente Risco (Galaxia 1997. Páx. 91,92).

“Só así podemos entender que unha personalidade tímida e de carácter débil se atrevera a enfrontarse dun xeito tan radical cos seus antigos correlixionarios. O temor ó pecado e ó inferno, por simple que nos poida parecer, eran máis fortes que ningún outro vencello ideolóxico ou amistoso. Por eso os seus amigos galeguistas de Ourense, católicos coma el, pero nada timoratos e demócratas convencidos, que se sentiron profundamente feridos pola actitude do compañeiro e que o condenaron sen contemplacións, foron tamén capaces de entendelo, de comprender o terrible drama a onde o conducira a súa peculiar maneira de vivir o catolicismo”. Carlos Casares: Para ler a Vicente Risco (Galaxia 1997. Páx. 93).

  • Xulio Sigüenza: Poemas del Imperio (Vigo). Durante a Guerra Civil foi detido polas súas ideas republicanas e, para poder escapar á represión escribiu este libro de loanzas ao réxime de Franco. O libro está dedicado a dous falanxistas, Jesús Suevos e Maximino García Venero. Contén catorce composicións con títulos como “Poema de José Antonio”, “Alegoría de las cinco flechas”…
  • En xaneiro sae o nº 2 da revista “Resol” de Galicia en Buenos Aires, cun suplemento titulado “El Bululú”, ilustrado por Seoane (Ver 1932).
  • Entre xullo deste ano e decembro de 1960 a “Sociedad Hijas de Galicia” vai publicar a revista mensual bilingüe “Cénit”, sendo dirixida por José Álvarez Núñez e finalmente por José Antonio Clark. A “Sociedad Hijas de Galicia” fora fundada para atender as mulleres e os nenos xa que o Centro Galego de La Habana só admitía homes.
  • En Madrid ve a luz “El socialista gallego”.
  • Na Coruña aparece a revista “Radio y cinema”.
  • O 1 de outubro “El Correo Gallego” fusiónase con “El Eco de Santiago” e traslada a súa redacción á cidade compostelá.
  • A revista ourensá “Misión”, pasa a editarse en Pamplona.
  • En xullo desaparece a revista “Nova Galiza” (abril de 1937).
  • No nº 53 (7 / 11 /1938) de “Nueva Galicia”, revista do V Rexemento, reprodúcese o poema “Pola unión” de Curros.
  • En novembro sae o derradeiro número da revista “Hora de España” (xaneiro 1936).
  • Desaparece a revista “Vida Gallega” fundada en Vigo en xaneiro de 1909. Dado o seu carácter conservador seguiu publicándose aínda nos anos da Guerra Civil, ata maio de 1938 en que desaparece por dificultades técnicas. En novembro de 1954 comezará unha segunda etapa.
  • Co mesmo nome de “Vida Gallega”, aparece en xuño unha revista mensual bilingüe, órgano da Sociedad de Beneficiencia de Naturales de Galicia de La Habana, dirixida por Antonio do Campo y de la Fuente. O derradeiro número saiu en xaneiro de 1951.
  • O escritor arxentino Manuel de Castro: El Padre Samuel (O protagonista é un cura galego).
  • Alberto Insúa: La sombra de Peter Wald.
  • Eduardo Dieste: Teseo II.
  • Carlos Montenegro: Hombres sin mujer (México).
  • José González Carbalho: Vida, obra y muerte de Federico García Lorca.
  • Leocadio López (¿?; 1947), “Xeneral do Estado Mayor Mis amores: Dios, patria, Franco.
  • M. Silva Ferreiro: Galicia y el Movimiento Nacional.
  • Ricardo Ballesteros: publica en “El Eco Franciscano” de Santiago (15 de xullo), tres sonetos: “A Franco”, “A Mussolini” e “A Hitler”.
  • Xosé María Castroviejo: Altura. Poemas de guerra (Vigo. Prologado por Juan Aparicio).

Acontecementos

  • Álvaro Cunqueiro trasládase a San Sebastián para formar parte da redacción do xornal “La Voz de España”. Foi subdirector da revista “Vértice” e aparece entre os colaboradores da “Agencia de Información, Control y Colaboraciones” con sede nesa cidade.
  • Ricardo Flores Pérez : estrea en Buenos Aires Un ovo de dúas xemas (Publicada no 1956).
    Castelao
  • Castelao na URSS, nos EEUU e en Cuba por encargo da República. A Federación de Sociedades Negras de New York noméao presidente honorario. Castelao está presente no mitin-festival de Ulmer Park en Brooklyn celebrado o 14 de agosto. O xornal latino “La Voz” de New York publica unha crónica o 16 de agosto na que di: “La víspera del festival de Ulmer Park, nos anunciaban ya de todas las poblaciones vecinas de Nueva York que la colonia gallega vendría en masa a unirse a sus compañeros de la capital, y el mismo sábado por la noche llegaban ya aquí centenares de coches llenos de madrugadores, que querían hacer acto de presencia en el campo, en las primeras horas de la mañana. Repetimos, que muchos esperábamos, y el cronista conoce lo que son reuniones y fiestas campestres o romerías, pero la realidad fue más, muchísimo más, que cuanto podía esperar aún el más optimista”. Da intervención de Castelao dise: “Fue un discurso hermoso en todos los sentidos. En los últimos minutos de su oración habló a sus paisanos en la lengua vernácula y el entusiasmo se desbordó en este momento, cuando los gallegos oían por primera vez la palabra mágica de un hombre que en la lengua materna sabía narrar la tragedia de la tierra Meiga, con un decir tan llano y tan sublime”. O 19 de agosto hai outra crónica na publicación Frente Popular, editada en Brooklin, que di: “Castelao sorprendió a todos el domingo. La enorme concurrencia en Ulmer Park, todos admiradores de Castelao por sus famosas estampas, esperaban ver al artista, al amigo otros y los mas al paisano que con su sola presencia había de hacer latir millares de corazones a un ritmo más acelerado. Pero Castelao (…) sorprendió a propios y extraños con la oratoria que, como todo lo suyo, fue original y de un alto valor crítico a los cimientos fascistas de la Península”. (Manuel Rivas El País 14/11/2008).
  • O Estatuto de Autonomía adquire estado parlamentario nas Cortes de Montserrat.
  • Blanco Amor cónsul na provincia de Mendoza.
  • En xullo, Luís Soto Fernández abandona a zona republicana con Castelao.
  • A “Compañía Galega Aires da Terra” (máis tarde “Compañía Galega Maruja Villanueva”), fai a súa presentación en Buenos Aires coa obra de Varela Buxán Se o sei... non volvo á casa.
  • Leopoldo Nóvoa instálase en Uruguai: “Cuando Franco me llamó a filas deserté y fui a Uruguai. Me formé allí y siempre permanecí fiel a mis orígenes”. Alí traballará como debuxante político no diario “Acción” e no semanario de centro-esquerda “Hechos”.
  • Maside represaliado e separado da súa cátedra do Instituto de Vigo.
  • Bouza Brey rehabilitado como xuíz en Viella (Lleida), logo de dous anos afastado do seu cargo.
  • Manuel Colmeiro: “La noche”, “La carta” e “El adios”.
  • Arturo Souto participa nunha exposición colectiva en Valencia, que dará lugar ao álbum “Los dibujantes en la guerra de España”, no que Souto participa con 13 ilustracións.
  • O BOE do 21 de maio publica unha orde coa que se prohibe a utilización de nomes que estean en idioma distinto ao oficial castelán, que entrañen unha significación contraria á unidade da patria ou non figuren no Santoral Romano.
  • Fúndase a Editorial Compostela.
  • Carlos Velo, fuxindo dos falanxistas, trasládase ao norte de África a filmar “Yebala” e “Bajo Lucus”. O filme estrearíase no 1939 co título de “Romancero Marroquí”.
  • No mes de decembro entrégaselle a Franco as Torres de Meirás.

Premios

Mail-client-Breeze-Icon.svgEpistolario

Castelao: o 28 de marzo escribe ao Subsecretario de Propaganda do Ministerio de Estado dende Barcelona: Desde el comienzo de la guerra no me ha abandonado el deseo de visitar a los emigrados españoles en América, especialmente a los gallegos que residen en la Argentina [...] Mi proyecto de propaganda republicana puede resumirse en los siguientes propósitos: A) Dar algunas conferencias en Centros culturales argentinos sobre temas ajenos a la guerra [...] B) Estrenar una obra de teatro [...] C) Abrir una Exposición de mis dibujos [...] D) Dar conferencias y mítines [...] E) Aprovechar mi calidad de autonomista gallego para unir los diversos centros regionales en un solo anhelo liberal y democrático [...] Para ello me permito solicitar de esa subsecretaría una ayuda económica [...] (Obras. Castelao. Vol. VI Nº 144. Galaxia 2000).

Con data de 27 de maio Castelao escribe a Rodolfo Prada dende o buque “Coopertzia”: Xa vou de volta, mergullado n-unha néboa saudosa. [...] As augas do Báltico son mouras. I eu levo na retina a despedida que os bos amigos soviéticos nos fixeron no peirán de Leningrado. [...] Percorremos varios miles de kilómetros na Unión Soviética, dende o Golfo de Finlandia ao mar Caspio e comprobamos que a URSS está preparándose para inaugurar o feito histórico que abra unha nova época par-a humanidade.[...] A liberdade das nacionalidades e a súa autonomía fixeron posible a coordinación dos intreses morales e materiales da URSS.[...] En materia de Enseño a independencia das nacionalidades é absoluta e a única garantia de coordinación reside na unidade do partido único. No Aserbaidham fálanse catro lingoas [...] . Os nenos reciben a súa instrucción no idioma materno e somentes ao cabo de dous anos de enseño se lles obriga a estudar a segunda lingoa, como asignatura. Na Universidade dase o enseño en tres lingoas: o aserbaidháno, o armenio e o ruso. En fin; as nacionalidades son independentes para rexiren as suas creacións culturales e gozan d-unha enorme autonomía para administraren a súa vida nacional. [...] Eu non concibo como os hespañoles que visitan a URSS poden seguir despreciando o problema das nacionalidades [...] N-este aspecto eu creo que nós debemos aceptar para Hespaña unha solución idéntica â que dou a URSS e non conformarnos con outra. [...] Mañán ou pasado chegamos a Londres e axiña sairemos para París [...] En Moscú espuxen os meus deseños (trinta obras). No Museo de arte Occidental Moderno [...] destináronme unha Sala. Tiven un éisito rotundo e por alí desfilaron os millores artistas da URSS [...] Dende logo podo asegurar que na URSS son o dibuxante revolucionario máis admirado e no Museo da revolución figuraba en lugar preferente cos dous álbumes de guerra [...]. (Obras. Castelao. Vol. VI Nº 145. Galaxia 2000).

En setembro Castelao escribe ao seu amigo Rodolfo Prada (Buenos Aires): “Moito lle agradecerei que saúde á viúda de Casal. Dígalle que non teño a súa direición e que tampouco me atrevín a escribirlle porque non sei dicir a miña dor, e os pésames son para mortes naturais. A morte de Casal sentina tanto que son eu o que necesito recibir pésames por esta desgracia. Dígalle que me lembro moito, moito dela e que endexamais aparto da memoria o intre en que me despidín deles en Madrid e da probabilidade que tivo de salvarse”. (María Miramontes, viúva do editor Ánxel Casal buscara refuxio en Buenos Aires).


No 1937 Basilio Álvarez vese obrigado a exiliarse, primeiro na Argentina, despois Cuba e logo Estados Unidos. En carta de Xavier Bóveda a Blanco Amor (9 de outubro de 1938) dille: “Pero veamos si mi acción republicana, aunque desconocida por la masa, es nula. ¿Quieres decirme en virtud de quien pudo permanecer Basilio Álvarez en Buenos Aires? ¿Quieres decirme quién le facilitó trabajo haciendo que se ganase así los medios necesarios a su sustento? Cuando nuestro querido maestro y amigo arribó trágicamente a Buenos Aires, fue, tú lo recordarás, fulminantemente deportado a título estricto de comunista. Salir a la defensa de él, equivalía a ganarse ante la policía y las derechas de la Argentina idéntico sambenito. ¿Quieres decirme quién se jugó por entero para que tal monstruosidad no pudiese llevarse a cabo? ¿Se llamaba o no Xavier Bóveda quien se opuso, por intermedio de tres senadores amigos suyos, ante el propio ministro del Interior, a esa injustísima deportación?[…] Y ten en cuenta que Basilio fue deportado tres veces: una, por la policía, a las dos horas de llegar; otra, a los quince días, por gestiones de las derechas ante el ministro del Interior, y la tercera, según se dice, por gestión de una eminencia eclesiástica ante el propio presidente de la República. Ninguna de esas deportaciones llegó a hacerse efectiva, y si finalmente Basilio Álvarez abandonó el país, no fue, tú lo sabes, como deportado, sino por su exclusiva voluntad”. Eduardo Blanco Amor: En defensa e ilustración de la Segunda República Española en los años de la Guerra Civil (1936-1939). Mar Maior 2016).

Sumarios

Flag CPLP.gif Cataluña Flag of Spain Outras culturas

Nobel


PREMIO NOBEL DE LITERATURA: Pearl Buck

Flag CPLP.gif CPLP - Comunidade dos Países de Lingua Portuguesa


Nacen:





Morren:


Afonso Ribeiro (Mozambique): Ilusão na morte.


Alexandre Cabral: Contos sombrios.


Alfredo Cortês: Saias.


António Botto: A Vida que te Dei.


Branquinho da Fonseca: Caminhos Magnéticos (conto).


Delfim Santos: Situação valorativa do Positivismo.


Eugénio de Castro: Últimos Versos.


Fausto Duarte: Rumo ao degredo.


Fernando Monteiro de Castro Soromenho (Angola): Nhari: o drama da gente negra.


Fernando Namora: As Sete Partidas do Mundo.


Graciliano Ramos (Brasil): Vidas sêcas.


Hernâni Cidade: A Poesía Lírica Cultista e Conceptista.


João Gaspar Simões: Novos temas.


Joaquim Paços d’Arcos: Ana Paula.


Jorge Amado (Brasil): A estrada do mar (poemas).


Jorge de Lima (Brasil): A túnica inconsútil (poesía).


José de Almada Negreiros: Nome de Guerra.


Lygia Fagundes Telles (Brasil): Porão e sobrado.


Manuel Teixeira Gomes: Maria Adelaide.


Miguel Torga: O Terceiro Dia da Criação do Mundo.


Políbio Gomes dos Santos: As Três Pessoas (poesia).


Raul Proença: Páginas de política.


Sant’Anna Dionísio: Tangentes.


Saul Dias: Ainda.


Vinícius de Moraes (Brasil): Novos poemas.


Vitorino Nemésio: O Bicho Harmonioso (poesía).





Cataluña


Nacen:

Morren:

  • Bartomeu Rosselló-Pòrcel (Osona; 1913 Mallorca).
  • Francesc Matheu (San Antonio de Villamayor; 1851 Barcelona).


Na toma de Lleida, un pelotón de fusilamento disparou sobre unha lápida co soneto “El campanar de Lleida”, en lingua catalana, do poeta Magí Morera i Galicia (1853-1927):


A dalt de la muntanya que domina

com miranda els bells termes lleidatans,

s’enlaira un campanar fet per gegants

o per homes de raça gegantina.


Quan guaita cap avall, l’aigua veïna

del riu li dóna espill i l’horta encants;

i guaitant cap amunt, toca amb les mans

i conversa amb la lluna i la boirina.


Pugem-hi, doncs... L’escala cargolada

que als ulls dóna mareig i al cor neguit,

sembla que estigui des del cel penjada.


I amunt, amunt, ¡ja ets dalt! Ara, esperit,

si et sents d’àliga el cor, ¡pren revolada,

que ja ets a mig camí de l’infinit!


Agustí Bartra: Cant corporal.

Antoni Rovira i Virgili: Quinze articles.


Bartomeu Rosselló-Pòrcel (1913-1938): Imitació del foc (poesía).


Eugeni d´Ors, nomeado “Jefe Nacional de Bellas Artes” polo goberno de Burgos, inicia un longo período de colaboración co poder franquista.


Ferran Soldevila: ``Hores angleses``.


Joan Oliver “Pere Quart”: La fam (teatro).


Josep Pedreira: Poesia de guerra.


Mercè Rodoreda: Aloma. (Premi Joan Crexells de narrativa 1937).


Pere Calders: Unitats de xoc.


Ramon Vinyes: Comiats a trenc de l´alba (teatro).


Rosa Leveroni: Epigrames i cançons (prólogo de Carles Riba).

Flag of Spain

Nacen:





Morren:

  • Armando Palacio Valdés (Madrid; 1853 Entrialgo, Asturias).
  • Serafín Álvarez Quintero (Madrid; 1871 Utrera, Sevilla).





Agustín de Foxá: Madrid de corte a checa.

José María Pemán: Poema de la bestia y el ángel.


León Felipe: El payaso de las bofetadas.


Rafael Alberti: El poeta en la calle.


Torrente Ballester: El viaje del joven Tobías.





Máis culturas:


Nacen:

Morren:.

  • Ramón García González (Castropol; ibídem 1870).
  • Alfonsina Storni (Suicídase en Mar del Plata; 1892 Sala Capriasca, Suíza).
  • Carlos Reyles (1868 Montevideo).
  • César Abraham Vallejo (París; 1892 Santiago de Chuco, Perú).
  • Leopoldo Lugones (Suicídase con cianuro en Tigre, Buenos Aires; 1874 Villa María del Río Seco, Argentina).


  • Gabriele d’Annunzio (Gardone Riviera; 1863 Pescara, Italia).
  • Karel Capek (Praga; 1890 Bohemia).



César Vallejo: España, aparta de mi este cáliz (poesía).

Eduardo Mallea: Fiesta en noviembre.


Gabriela Mistral: Tala (poesía).


Joaquín Edwards Bello: Criollos en París.


José González Carbalho: Vida, obra y muerte de Federico García Lorca.



Albert Camus: Noces.


André Malraux: L’espoir.


Antonin Artaud: Le théâtre et son double.


Bertolt Brecht: Furcht und Elend des Dritten Reiches (Terror e miseria do terceiro Reich).


Ernest Hemingway: A quinta columna.


Jean Cocteau: Les parents terribles' (teatro).


Jean-Paul Sartre: La nausée.


Kressmann Taylor: Enderezo descoñecido (narrativa).


Paul Eluard: Cours naturel.


Thornton Wilder: Our town (teatro).


Virginia Woolf: Tres guineas.


Witold Gombrowicz: Ferdydurke.

A guerra dos mundos(radio)




Tamén sucedeu...

  • Nacen:

- O pintor Eduardo Úrculo (Santurce; 2003 Madrid).

- Juan Carlos de Borbón (Roma), fillo de don Juan de Borbón e dona María de las Mercedes.

  • CINE: Eisenstein: Alexander Nevski.
  • Primeiro Goberno de Franco (30 de xaneiro).
  • Batalla de Teruel (22 de febreiro).
  • “El Fuero del Trabajo”.
  • Dimisión de Indalecio Prieto.
  • O Goberno de Burgos deroga as Leis do Divorcio (con carácter retroactivo), Matrimonio Civil e Reforma Agraria.
  • Franco inicia o 23 de decembro a ofensiva contra Cataluña: a batalla do Ebro (25 de xullo).
  • Retirada das Brigadas Internacionais.
  • A Nova Lei de Prensa, institucionaliza o control gubernamental dos medios de comunicación.
  • O programa radiofónico de Orson Welles “A guerra dos mundos” causa o pánico entre o público.
  • Stalin asina con Hitler o Pacto Xermano-Soviético. Executa a numerosos opositores do partido e do exército.
  • Alemaña invade Austria.
  • Morre o cineasta Georges Méliès (1861).