1911

De Xulipedia
Saltar ata a navegación Saltar á procura

Flag of Galicia (civil).svg Cultura galega

Nacementos/Pasamentos

Child in diaper icon Nacementos
Literatura
Álvaro Cunqueiro Mora-Montenegro (Mondoñedo; 1981 Vigo).
Álvaro Paradela Criado “Amaro Orzán” (A Coruña; 1979 Freixeiro).
Aníbal Otero Álvarez (Barcia, Ribeira de Piquín; ibídem 1974).
Antón Paz Míguez (A Pobra do Caramiñal; 2003).
Ernesto Guerra da Cal (Ferrol; 1994 Lisboa).
Isidro Conde Botas (A Coruña; ibídem 2000).
Outros
O pintor Andrés Colombo (Pontecesures; 1991).
O pintor Manuel Pesqueira Salgado (Lantañón, Meis; 1988).
O pintor Antonio Insua Bermúdez (Vilalba; ibídem 1953) .
O director de cine Antonio Fernández - Román y García de Quevedo (Ourense; 1989 Madrid).
O historiador Santiago Montero Díaz (Ferrol; 1985 Madrid).
Antonio Odriozola Pietas (Vitoria; 1987 Pontevedra).
Antonio Rosón Pérez, primeiro presidente da Xunta de Galicia e do Parlamento Galego (Becerreá; 1986 Santiago).
O guerrilleiro antifranquista Manuel Ponte Pedreira (Fontao, Frades; 1947 Frades).
O fotógrafo Francisco Souza Fernández (A Coruña; 1949 México).
A escritora e loitadora antifranquista Mercedes Núñez Targa (Barcelona; 1986 Vigo). Filla de pai galego (José Núñez Otero, de Bergondo) e de nai de Barcelona (Ángela Targa Guitart).

No 1934 foi secretaria de Pablo Neruda no Consulado chileno de Barcelona.

A mestra e sindicalista Nieves Fariza Alonso (Cambados; 1975 Vigo).
Skull.png
Pasamentos
Literatura
Emilio Álvarez Giménez (Pontevedra; 1830 Pobra de Seabra).
Outros
O escritor Alfredo García Dóriga (Viveiro; ibídem 1849).

Publicacións

Galegas

  • Carles Riba escribe dous poemarios en galego para Pepita Vila:
    Carles Riba

a) Cantares d‘amor (25 cuartetas ao xeito popular).

b) Cantares d‘amigo (5 poemas ao xeito medieval, os primeiros poemas neotrobadorescos en galego). Publicados en 1987 (Ver “Grial” nº 100, 1988, páx. 265-70). Riba convértese no primeiro poeta alófono en galego de certa importancia. Antes, no 1888, na revista “Galicia Humorística”, Gumersindo Laverde (1835 Cantabria), publicou un epigrama en lingua galega. No 1916, Miguel Ventura Balañá publicará Fala armoñosa, non morrerás.

  • Castelao colabora en “Mi Tierra” (revista ourensá).



  • José Baña Pose : Vindicación, vida e milagros de Pepe de Xan Baña en trinta anos de Cuba (La Habana).



  • Leiras Pulpeiro : Cantares Gallegos (Imprenta de H. Mancebo; Mondoñedo. Único volume poético editado en vida do autor).



Relativas a Galicia

  • Antón Vilar Ponte : escribe en “La Voz de Galicia” o artigo “Admirable labor de los gallegos de Cuba”: “El maestro lo es casi todo. Preocupaos casi exclusivamente de buscar un buen maestro. El local, el material, ¿quién osaría negarlo?, tienen su importancia. pero creed que ese buen maestro, bien retribuido, creará una buena escuela, aunque sea a la sombra de un árbol, como afirmaba Rousseau”. (Antón Villar Ponte: 100 artigos. La Voz de Galicia 2003).
  • G. Gasquoine Hartley: Spain Revisited. A Summer Holiday in Galicia (New York). (Publicado por Galaxia no 1999, traducido ao galego por X. M. Gómez Clemente): Así observa a cidade de Vigo:“Sentíase vida por tódolos recunchos. E esta impresión de actividade –algo novo para min en España-, foise incrementando cando fixemos unha visita breve ó mercado de peixe e froita que ten lugar tódalas mañás no Porto, no medio da vila. Este mercado é o centro da vila laboral dos traballadores. Foi a escena máis animada que presenciei na miña vida (...)”.
  • Ricardo Mella funda o periódico “ Acción Libertaria”(Vigo).
  • En Pontevedra aparece a revista semanal “ Galicia Agrícola ”, órgano da “Asociación de Peritos Agrícolas y Agrimensores de Galicia”, dirixida por José López Otero .
  • Ve a luz o 17 de outubro a publicación semanal “ El Heraldo de Verín ”. Tivo como directores a Laureano Peláez Canellas e a Eladio Fuentes.
  • En Pontevedra aparece a publicación quincenal “ Faro de Pontevedra ”, dirixido por Fernando Amil Soto . Desaparece o 15 de maio de 1914.
  • Sae o primeiro número da publicación periódica “Buenas noches”.
  • Aparece en Vigo (15-04) a revista “ Ilustración Gallega”, co subtítulo de “Revista de literatura, ciencias, artes y salones”. O seu director é Ramiro Vieira Durán. Desaparece, despois dunha interrupción o 15-11-1914.
  • O 25-11, ve a luz o semanario literario “ Ecos de Vigo”, dirixido por Avelino Rodríguez Elías, que aparece co pseudónimo “Xan de Ningures” (22 números ata abril de 1912).
  • No mes de outubro comeza, tamén dirixida por Basilio Álvarez, a segunda etapa da revista “ Acción Gallega”, que será moi breve.
  • Aparece a publicación mensual dirixida por Víctor García Ferreiro El Barcalés”, “Órgano de la Liga Barcalesa. Defensor de los intereses de Barcala”.
  • Segundo Neira Vilas, ve a luz no nadal de 1911 o semanario bilingüe “ La Alborada, “Órgano de la colonia gallega de Cuba”, fundado e dirixido por Fray Roblanto ( Roberto Blanco Torres) (9 números, o derradeiro o 3-03-1912).
  • En novembro aparece " Vivero en Cuba”, Órgano oficial de prensa da “Sociedad de Instrucción y Beneficencia Vivero y su Comarca” (Institución fundada o 10-12-1910. Foi unha das sociedades que máis escolas ergueu e sostivo en Galicia). Na cabeceira leva unha frase de Concepción Arenal: “Cada escuela que se abre es una cárcel que se cierra”, e outra de J. N. Aramburu: “El primer deber de un ciudadano es instruirse. El segundo es trabajar”. Dirixiuna ata 1932, Jesús Peynó; e a partir de 1933, Francisco Docal.
  • En La Habana edítase “Ferrol y su comarca”.
  • Nace en Ourense a revista semanal bilingüe “ Galicia Ilustrada”, dirixida por Gerardo Álvarez Limeses. No primeiro número anunciaban: “venimos a hacer literatura, a hacer arte, a hacer regionalismo, pero regionalismo puro, elevado, patriótico”.
  • Comeza a publicarse os sábados (30 /04) na Guarda “ La Voz del Tecla”, subtitulado “Semanario católico e independente” (4/09/1920).
  • Na vila pontevedresa das Neves, ve a luz a publicación mensual “ La Era”, dirixida por Cesáreo García Álvarez (1913).
  • Eugenio López Aydillo funda e dirixe en Ourense a revista quincenal “ Mi Tierra” (Só sairán tres números). Nela colabora Vicente Risco con dous artigos titulados “De Literatura Gallega. De los precursores a los contemporáneos” e que teñen o interese de seren os primeiros textos que o escritor ourensán dedicou a un tema relacionado coa cultura galega. Sobre Curros escribe: “Curros fue el mejor dotado de todos, él tuvo el entusiasmo, la visión artística, el supremo sentido del ritmo. En su mano el gallego se transfiguró, rotas las formas tradicionales, y obtuvo sonoridades desconocidas, adaptado a todos los metros post-románticos. Curros demostró que el gallego era apto para la expresión de todas las ideas y las más opuestas emociones. Esta es su grandeza como poeta gallego. Por lo demás no fue un revelador del alma de Galicia: su psicología era casi rudimentaria y sus poemas no pierden su contenido espiritual en la traducción”. (Carlos Casares: Para ler a Vicente Risco. Galaxia 1997, páx.33).

En Santiago aparece “El Pueblo”, co subtítulo de “Semanario. Órgano de la Congregación de la Anunciada y San Luis Gonzaga” (1913).

  • Edítase en Vilalba a publicación mensual “ El Ratón”, dirixida por Antonio Peña Novo e Manuel Felpeto (1915).
  • Aparece en Rianxo o periódico “ ¡Alerta!”.
  • Alfredo García Dóriga (1849-1911): ¡Fuego del alma!, Varias poesías que, como muestras sin valor, se han escogido entre otras muchas inspiraciones de D. Alfredo García Dóriga (contén algún poema en galego).
  • Antonio Rey Soto: Nido de áspides.
  • Armando Cotarelo: Introducción al estudio de la literatura española (Santiago).
    Ribera y Rovira
  • Constantino Horta: La verdadera cuna de Cristobal Colón (New York).
  • Eduardo Dieste: Leyendas de música. Este mesmo ano retorna a Uruguai.
  • Federico Maciñeira Y Pardo de Lama: Economía rural gallega.
  • Filomena Dato Muruais: Fe (A Coruña).
  • Galo Salinas y Rodríguez: La huelga (A Coruña).
  • Joaquín de Arévalo Rodríguez: El santiño (Sucesores de Hernando. Madrid).
  • José María Barreiro estrea en Vigo a zarzuela A Virxen da Roca.
  • Manuel Barbeito Herrera: De mi viejo solar (O Ferrol).
  • Manuel Linares Rivas: El buen demonio e La raza.
  • Manuel María Puga y Parga: Pote aldeano (Madrid).
  • Prudencio Canitrot y Mariño: Suevia (Madrid).
  • Ramón Goy de Silva: La reina Silencio (Madrid).
  • Ribera y Rovira publica Portugal y Galicia nación.
  • Xesús Fernández González: Senda de amargura (Madrid).

Acontecementos

  • A Unión Redencionista de La Habana, organiza o 15 de xaneiro un mitin no “Centro Gallego” para reivindicar o establecemento da cátedra de lingua galego-portuguesa en Santiago. O 25-3, escribe Constantino Horta na revista “ Galicia” de La Habana: “Si la cátedra se establece en Madrid, tendrá la vida lánguida, por falta de ambiente galiciano y elementos literarios para su desarrollo, en donde vivirá como una planta exótica; implantar el estudio de la lengua gallega allí donde nadie la habla, y donde un vulgo necio exagera la nota del ridículo contra nuestro pueblo, es antipatriótico y los que eso piensan demuestran poco amor a su país”.
  • O mesmo Constantino Horta escribe na mesma revista “ Galicia” (7/3): “Ahora bien, mis queridos hermanos galicianos, la resolución de nuestros problemas no ha de venir por dádivas o concesiones del gobierno ni por la benevolencia de los partidos políticos, no; ha de venir por medio de nuestras energías, uniéndonos, solidarizándonos bajo los pliegues de la bandera de la Autonomía Regional, o sea el HOME RULE de los ingleses, que significa o quiere decir, GOBIERNO DE LA CASA PROPIA”.
  • Unamuno é consciente de que a realidade lingüística dos galegos que emigran a América é case monolingüe en galego: “No es nada raro, sino muy frecuente, que un gallego, asturiano, pasiego, vasco, catalán o valenciano haya aprendido a hablar en castellano en Méjico, en Cuba, en el Perú, en Chile o en la Argentina”. (Alexandre Rodríguez Guerra: Miguel de Unamuno e a lingua galega; tresCtres, 2002, páx. 52).
  • Otero Pedrayo remata os seus estudos en Madrid (1905) e regresa a Ourense.
  • Un aeroplano pilotado polo francés Laforestier, suca por primeira vez o ceo da Coruña.
  • Máis de 1500 emigrantes que agardaban na Coruña para embarcar rumbo a América teñen que vender parte das súas equipaxes para poder comer. Con data de 25-10-1912 escribe Antón Villar Ponte o artigo “Otro golpe a la emigración” en “La Voz de Galicia”: “A nadie debe coartársele la libertad de buscar acomodo en el lugar del mundo que juzgue más a propósito para el desenvolvimiento de su vida. […] Los emigrantes, a la larga, contribuyen al aumento de nuestra riqueza pública. Por encima de todas las trabas, por sobre todos los rigores de la ley, la libertad individual seguirá triunfando”. E con data de 3-11-1912 continúa sobre o mesmo tema no artigo “ Y sigue el éxodo…”: “No sabemos si es la necesidad la principal causa determinante de ese éxodo considerable. Podrá serlo o no serlo. Pero también el “mimetismo”, el afán de imitación, la inconsciencia de las multitudes rurales, algo que labora con la misma o parecida virtualidad de un bacilo epidémico, se enquista en el ánimo de muchos de nuestros compatriotas empujándolos ciegamente al abandono de la Patria”. (Antón Villar Ponte: 100 artigos. La Voz de Galicia, 2003).
  • Disturbios campesiños en Porto do Son con varios mortos.
  • Manuel Quiroga obtén o primeiro premio do Conservatorio de París, sendo o segundo violinista español en logralo, logo de Pablo Sarasate.
  • III Asemblea Agraria en Monforte.

Premios

Mail-client-Breeze-Icon.svgEpistolario

Sumarios

Flag CPLP.gif Cataluña Flag of Spain Outras culturas

NobelPREMIO NOBEL DE LITERATURA: Maurice Maeterlinck

Flag CPLP.gif CPLP - Comunidade dos Países de Lingua Portuguesa


Nacen

  • Afonso Ribeiro (Moimenta da Beira; 1993 Cascais).
  • António Alves Redol (Vila Franca de Xira; 1969 Lisboa).
  • Armando Nobre de Gusmão (Mourão; 1991). Bibliógrafo, colaborou como Aníbal Otero na elaboración do ALPI (Atlas Lingüístico da Península Ibérica), concebido por Ramón Menéndez Pidal e publicado por Tomás Navarro Tomás.

“Otero, o noso lingüista, foi detido en Valença do Minho, o 5 de agosto do 36, pola Policía portuguesa, convencida de que era un espía republicano, pois o noso investigador apuntaba nos seus cadernos, en alfabeto fonético, as palabras oídas aos camponeses daquelas aldeas. [...] O caso foi que o 5 de marzo de 1937 Otero foi xulgado en Vigo por un tribunal militar que o condenou a «pena de reclusión perpetua». [...] Pois ben, neste clima de terror, Armando Nobre de Gusmão tivo a valentía de acudir a Vigo o día en que foi xulgado Aníbal Otero, pese a que fora advertido pola Policía portuguesa «de que podía entrar en Espanha, mas que talvez não poderia sair». (Xesús Alonso Montero: “Manuel Gusmão e nós” La Voz de Galicia 22 de decembro de 2023).







Morren:

  • Fialho de Almeida (Vila de Cuba; 1857 Vila de Frades).







En Hispania 255 (Buenos Aires) publícase o escrito de Unamuno: “Relaciones entre España y Portugal. La influencia intelectual”: “(…) En el orden literario y entre las personas que leen se conoce mucho más lo portugués en España que no lo español en Portugal. Entre nosotros anda traducido y goza de bastante favor en el público que lee Eça de Queiroz. Y aquí, en Portugal, ¿cuál creen mis lectores que es el escritor español más leído? Pues es Pérez Escrich. (…) Camilo (Castelo Branco) no escribía con ideas sino con emociones. Su fuerza patética es grande y honda, grande su fuerza satírica, pero cuando se pone a filosofar es lamentable. Le salva siempre el corazón”. (En Escritos de Unamuno sobre Portugal Estudio, recopilación y notas de Ángel Marcos de Dios. Fundação Calouste Gulbenkian. París 1985).


Fernando Pessoa truduce ao portugués unha antoloxía de autores universais destinada a ser publicada no Brasil.


Afonso Lopes Vieira: Rosas bravas e Canções do vento e do sol.


António Correia de Oliveira: Dizeres do povo.


Carolina Michaëlis de Vasconcelos: Lições de Filologia.


Eduardo Schwalbach: O chico das pegas.


Henrique Lopes de Mendonça: Auto das tágides.


José Leite de Vasconcelos: Lições de Filologia portuguesa.


Ramalho Ortigão: Últimas Farpas (1911-1915).


Teixeira de Pascoaes: Marânus (poesía).


Wenceslau de Moraes: O “Bon-Odori” em Tokushima.




Cataluña


Nacen:

Morren:

  • Joan Maragall i Gorina (Barcelona; ibídem 1860).
  • Teodor Llorente (Valencia; ibídem 1836).

Àngel Guimerà: La reina jove (teatro).

Apel-les Mestres: Liliana. (versión teatral).


Carles Riba publica unha versión de Bucòliques de Virxilio.


Eugeni d’Ors: La ben plantada.


Gabriel Alomar: La columna de foc (recompilación dos seus poemas).


Ignasi Ribera i Rovira : Portugal y Galicia: Nación. (R. Tobella, Barcelona): “Portugal enmurallando su aislamiento, ha ido desatendiendo las relaciones fraternales con Galicia. ¿por qué se separaron estos dos pueblos hermanos? ¿Qué diferencias habrán surgido entre ellos? ¡Oh! Ninguna. Apatía, sí: de ningún modo desafecto. Por negligencia, los portugueses nada han hecho por reconquistar el alma de ese pueblo que debería estar integrado en sus fronteras espirituales. Para enmendar el error secular, es necesario que se inicie una intensa propaganda de amor y fraternidad, a la que ayudarán esos millares de sufridos y honrados gallegos que abrigan en la hospitalaria tierra portuguesa, y veréis cómo el alma de Galicia vendrá cariñosamente al alma de Portugal, para caminar juntas hacia un futuro de paz y de justicia ibérica". "Portugal y Galicia –o Galicia y Portugal, si así quieren los espíritus susceptibles e irritables- forman una nacionalidad con los caracteres de identidad de raza, de lengua, de territorio, de historia y de misión civilizadora”.

Joan Maragall: Seqüències (poesía) e El compte Arnau (3ª parte). Pouco antes de morrer escribe a Unamuno (5 de marzo) propoñéndolle a creación dunha revista que canalizase as inquedanzas culturais en todas as linguas da península. A resposta de Unamuno (9 de marzo) é: "Y voy a lo concreto de su carta, a esa proposición de una revista ibérica, redactada en nuestras lenguas todas indistintamente. Lo he soñado antes de ahora y por mi me pondría en actividad desde luego escribiendo a mis amigos de Portugal, a los de Galicia, Asturias, etc". (Alexandre Rodríguez Guerra: Miguel de Unamuno e a lingua galega; tresCtres, 2002, páx. 125.


Josep Carner: El verger de les galanies (poemas).


Josep Maria López-Picó: Poemes del port.


Josep Sebastià Pons: Roses i xiprers (poemas).


Juli Vallmitjana: El corb (teatro) e Els zin-calòs (teatro).


Prudenci Bertrana: Proses bàrbares.


Salvador Galmés: Flor de card.

Flag of Spain

Nacen:






Morren:

  • Carolina Coronado (Lisboa; 1820 Almendralejo).
  • Joaquín Costa Martínez (Graus; 1846 Monzón).






Francisco Camba: Los nietos de Ícaro (Madrid).


Francisco Villaespesa: El alcázar de las perlas.


Gregorio Martínez Sierra: Canción de cuna.


Huidobro: Ecos del alma.


Mariano Azuela: Andrés Pérez, maderista.


Miguel de Unamuno: Rosario de sonetos líricos e Por tierras de Portugal y España. Neste libro inclúe un artigo de novembro de 1908 titulado “Un pueblo suicida” no que di: “Portugal es un pueblo triste, y lo es hasta cuando sonríe. Su literatura, incluso su literatura cómica y jocosa, es una literatura triste”.


Pío Baroja: El árbol de la ciencia e Las inquietudes de Shanti Andía.


Ricardo León: El amor de los amores.


Victoriano García Martí: Del mundo interior (ensaio) e La sonrisa de un espíritu (novela).


'


Máis culturas:



Nacen:



Morren:.

  • Rufino José Cuervo Urisarri (París; 1844 Bogotá).


  • Alexandros Papadiamandis (1851 Skiathos, Grecia).
  • Antonio Fogazzaro (Vicenza; ibídem 1842).
  • Frances Harper (Filadelfia; 1825 Baltimore).


Gustavo Martínez Zuviría “Hugo Wast”: Flor de durazno.


José Enrique Rodó: Exóticas.



Edith Wharton: Ethan Frome.


Ezra Pound: Canzoni (poesía).


Gilbert Keith Chesterton: The ballad of the white horse.


Katherine Mansfield: In a German pension.


Paul Claudel: Cinq grandes odes.


Saint-John Perse: Eloges.


William Sidney Porter “O. Henry” (1862-1910): Sixes and sevens.



Tamén sucedeu...

  • Nace Julíán Grimau (Madrid; ibídem 1963).
    Espedición ao Polo Sur
  • Marc Chagall: “A Rusia, ós asnos e ós demais”; “Eu e a miña aldea”.
  • Novos gobernos de Canalejas.
  • Primeiro Congreso da CNT
  • Guerra entre Italia e Turquía. Italia ocupa Libia, Eritrea, Somalia e unha parte do Sahara.
  • En Portugal promúlgase a Constitución.
  • Roald Amundsen chega ao Polo Sur.
  • República de Nankín en China.
  • Marie Curie recibe o Nobel de química.
  • Francisco Madero, presidente de México.
  • Morren:

- O pintor catalán Isidre Nonell i Monturiol (1872 Barcelona).

- O periodista Joseph Pulitzer (Carolina do Sur; 1847 Hungría).

- O intelectual Joaquín Costa (1846 Monzón, Huesca).