1970

Cultura galega

Día das Letras Galegas

MARCIAL VALLADARES NÚÑEZ

Nacementos/Pasamentos

Nacementos
Literatura
Carlos Freire Cordeiro (Moaña).
Carlos Negro (Lalín).
Marcos Lorenzo (A Coruña).
Miriam Sánchez Moreiras (Vigo).
Ricardo C. Mora (Poio).
Xerardo Quintiá (Friol).
Xoán Xosé García (Ferrol).
Xosé María Vila Ribadomar (Cambados).
Xosé Pablo Bueyo (A Coruña).
Outros
O deseñador gráfico e ilustador Andrés Meixide Gayoso (Vigo).
O ilustrador Pablo Otero Rodríguez “Peixe” (Ourense).
O ilustrador Miguel Robledo (Ourense).
A artista Carme Nogueira (Vigo).
O historiador Antonio Presedo Garazo (Santiago).
A pintora Almudena Fernández (Vigo).
O escritor Luís Bejarano Estévez (Noia).
O filólogo Daniel Asorey Vidal (Compostela).
O arquitecto Daniel Beiras García-Sabell (Santiago).

Pasamentos
Literatura
Alfonso Gayoso Frías (Buenos Aires; 1905 Barbadás, Ourense).
José María López Penelo (Buenos Aires; 1906 Piñeiro, Avellaneda, Argentina).
Manuel José Arce y Valladares (Poeta alófono. Guatemala; ibídem 1907).
Outros
O escritor Virgilio Antonio Nóvoa Gil (Toén; 1913 Lalín).
O médico exiliado Antón Baltar Domínguez (Buenos Aires; 1906 Santiago). En carta de 23 de setembro escribe Luís Seoane a Díaz Pardo: “En la madrugada de hoy, día 23 de septiembre, falleció Antonio Baltar en el Hospital Rivadavia (…) Pudo haber conseguido posiciones destacadas y las despreció por ser fiel a sus conviciones. Abandonó una vida fácil, primero la de Santiago y luego la de Buenos Aires”.
A pintora María del Carmen Corredoira y Ruiz de Baro (A Coruña; ibídem 1893).
O pintor Antonio Fernández Gómez (Goián; ibídem 1882).
O pintor José Seijo Rubio (A Coruña; 1881 Madrid)
O pintor Lino Martínez Villafínez ( 1892 Marín).
O mecenas Juan López Suárez “Xan de Forcados” (Madrid; 1884 O Saviñao).
O galeguista Manuel Puente González (Buenos Aires; 1890 Salvaterra de Miño). “Dende que coñecera ao inmorrente Castelao, na sua chegada a Bós Aires, viven en apertada amizade a carón dele, e entregouse por inteiro á causa de Galiza, á causa das liberdades da súa patria…”. (“A Nosa Terra” nº 514).
María Barbeito y Cerviño, escritora, socióloga e pedagoga (A Coruña; ibídem 1880).

Publicacións

Galegas

Abelardo Santorum Alonso: Remol de estrelas. Alfonso Gayoso Frías: Namoros e regueifas (poemas con limiar de Avelino Díaz e ilustracións de Laxeiro) e o poema “Canto á muller galega”. Álvaro Cunqueiro traduce do catalán o poema de Salvador Espriu “Cando falou a choiva”. Publicado no “Faro de Vigo” (13 de setembro) co pseudónimo de Manuel María Seoane. Igualmente o 18 de outubro aparecen no “Faro de Vigo” traducidos do catalán dous poemas anónimos co pseudónimo de Manuel Mª Seoane: un “Llassa, mais m’hagra valgut” (primeira metade do século XIV) e o outro “D’on sou que tant alt veniu” (De fins do século XVI). Amado Carballo (1901-1927): Obra en prosa e verso. Basilio Losada: Galicia (Edit. Táber. Barcelona. “Grial” nº 29, páx. 372) e Goya. Blanco Amor: Castelao e Volviendo a Ortega y Gasset (ensaios).Xente ao lonxe de Blanco Amor finalista do Premio de Novela Galicia do Centro Galego de Buenos Aires que gañou Adiós María de Xohana Torres. Celso Emilio Ferreiro: Paco Pixiñas. Historia dun desleigado contada por il mesmo (Romance co pseudónimo de Arístides Silveira; Ediciós do Castro, Sada). 13 poemas iracundos y una canción inesperada (Na separata do nº 2 da revista trimestral de Caracas “Expediente”). Daniel Cortezón: Prisciliano (Premio Villar Ponte do Centro Galego de Buenos Aires no 1961). Darío Xohán Cabana: Verbas a un irmao (poesía) e Home e terra (poesía). Díaz Pardo publica os carteis de cego: “O Marqués de Sargadelos”, “A nave espacial” e “Paco Pixiñas”, con poemas asinados co pseudónimo de “O Cego Zago”. Eduardo Moreiras Collazo: Os nobres carreiros. Eugenio Vázquez Gundín: Cantos e fábulas (poemas). Filgueira Valverde: Galicia en Azorín (“Boletín da Real Academia Galega”, nº 352). Javier Montero Mejuto: Na ribeira do tempo. José Luís García Mato: “El Progreso habló de Curros, señor profesor” (artigo en “El Progreso”, Lugo 31 de maio). Diríxese a Alonso Montero ao respecto dun artigo sobre Curros publicado en “El Progreso” o 25-07-1951). Landeira Yrago adapta ao galego A barca do inferno de Gil Vicente. Leiras Pulpeiro (1854-1912): Obra completa (Estudo crítico de X. L. Franco Grande. Galaxia. “Grial” nº 30, páx. 488). Luis Iglesias de Souza: Meu tempo desgaxado. Luís Moure Mariño: Sempre matinando (Galaxia. “Grial” nº 31, páx. 119). Manuel Casado Nieto: 0, 1, 2, 3, 4… Trancos da vida do Braisiño (Ed. do Castro. Ilustracións de Díaz Pardo. Cuberta de Luís Seoane). Manuel Lueiro Rey consegue o segundo premio nos Xogos Florais de Ourense cos sonetos “Orense en un pregón y varias estancias”. Colabora na revista “Ínsula” cun texto sobre Rafael Alberti.Publica “Carta escribo que non ten resposta” en Castelao na voz dos poetas e “Elexía a Che Guevara” en Homenaje al Che (La Habana). Manuel María: Remol (Edicións Nós. Buenos Aires) e Cancións do lusco ó fusco (Xistral, colección Val de Lemos. A segunda edición será bilingüe galego-francés con estudo e tradución de Lleó Marzo e co título de Heures galiciennes).Con data de 15 de xaneiro, escríbelle a Neira Vilas: “Por certo que, falando de escritores nosos, non sei si sabes que o X. Méndez Ferrín foi condeado polo Tribunal de Orden Público por propaganda ilegal. Puxéronlle, según lin na prensa, dous anos de cárcel e 25.000 pts. de multa. Según decía a prensa colleronlle unha novela inédita. O asunto ten recurso ó Tribunal Supremo. Supoño que Ferrín recurriría. (Xosé Neira Vilas: Cartas de vellos amigos. Galaxia 2010, páx. 277).A novela que lle foi incautada a Ferrín foi Os corvos, a figueira e a fouce de ouro, que estaba a medio rematar e levaba unha dedicatoria aos guerrilleiros galegos Curuxás, Foucellas, Ponte, Fresco… Manuel Rodríguez López: Saudade no bulleiro (Ediciones Celta. Lugo. “Grial” nº 31, páx. 123). Marcial Valladares Núñez (1821-1903): Elementos de gramática gallega (1892) (Galaxia. “Grial” nº 30, páx. 498); Cantigueiro popular (1867). Margarita Ledo Andión: Parolar cun eu, nun intre, cun inseuto (poesía. Monforte). Miguel González Garcés: Poemas a Albertiño (Vigo). Moisés da Presa: colabora en “A Nosa Terra”. Odón Luís Abad Flores: Máquinas e trebellos pra labrar a terra (Ediciós do Castro. “Grial” nº 28, páx. 250). Rafael Dieste membro da Real Academia Galega co discurso A vontade de estilo na fala popular (publicado en 1971 coa resposta de García Sabell). Valentín Arias: A lingua galega na escola. Victor Luis Molinari. Poeta alófono (Buenos Aires 1904; ibídem 1980): Viaxe dun arxentino polas terras, polas xentes e pola cultura de Galicia (reedición de 1958, con 5 novos capítulos traducidos por Arturo Reguera). Edicións Celta de Lugo. Tapas de Díaz Pardo e un retrato do autor feito por Laxeiro. Ver 1958. Xesús Alonso Montero: O galego na escola (En colaboración con J. M. Marcos de Abajo. Anaya); Castelao na voz dos poetas. Aportacións para unha bibliografía (en colaboración con Epifanio Ramos de Castro e Ricardo Palmás Casal. Ediciós do Castro. “Grial” nº 33, páx. 382); Os cen mellores poemas da lingua galega e Constitución del gallego en lengua literaria. Datos de una problemática cultural y sociológica en el siglo XIX.En carta de 4 de marzo, de Manuel María a Neira Vilas, escribe: “Supoño que Alonso Montero che mandaría a sua mais recente pubricación: Os cen mellores poemas de lingoa galega. Penso que non estivo acertado nin na escolla, nin nos apartados que fixo. Figurate que hasta ven un poema do P[adre] Xosé Rubinos!”. (Xosé Neira Vilas: Cartas de vellos amigos. Galaxia 2010, páx. 280). Xesús Manuel Coruxo: Vixiando (Galaxia). Xohán Casal Pardo (1935 – 1960): O camiño de abaixo (Ediciós do Castro). Limiar e ilustracións de Raimundo Patiño. Mensaxe de Manuel María. Tapas de Luís Seoane. Xosé Luís García Mato: Monografía sobre poetas da Terra Cha. Xosé María García Rodríguez: Tambre (poesía). Xosé Rubia Barcia: Nova canción galega (poemas). En setembro edítase en Buenos Aires o único número da revista “Cuco-Rei”, baixo a dirección de Luís Seoane. Comprende un noticiario cultural galego, un poema de Lorenzo Varela e unha reseña de La marginación de Galicia de Paz-Andrade, asinada por S. Fernández Ollarnovo (pseudónimo de Díaz Pardo).En carta dende Buenos Aires a Díaz Pardo (20 de agosto) escribe Luís Seoane: “Te escribo rápidamente. Necesito una colaboración breve, firmada por Fernández Ollarnovo, en idioma gallego (…) para “Cuco-Rei”, cuyo primer número sale en los primeros días de septiembre. A partir de ese número saldrá cuando pueda (…) Soy su único mecenas y serán cuatro páginas en papel de color que se distribuirá gratuitamente. Espero que tenga el mismo espíritu de “Galicia Emigrante”. Noutra carta do 14 de setembro engade: “Creo que voy a arruinarme haciendo “Cuco-rei, lo haré de vez en cuando”. Galaxia inicia a colección Xeira Nova con A parroquia hoxe de Xosé Alvilares Moure, X. R. Barreiro, Chao Rego, Gómez Barros e Torres Queiruga (“Grial” nº 28, páx. 251). A Real Academia Galega publica: Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego (A Coruña). Remata coa seguinte norma supletoria: “Nos casos non previstos nestas normas serven de supletorias as usuás na ortografía castelá”. No nº 513 de “A Nosa Terra” inclúese o artigo “Méndez Ferrín foi xulgado polo Tribunal de Orde Público”: “O réxime feixista hespañol segue na sua teima de perseguir asañadamente a todos aqueles que loitan afiuzadamente pola liberdade e a democracia.Xosé Méndez Ferrín, baril patriota galego, fidel representante da “xuventude de estrelas” que loita por unha Galiza ceibe e democrática foi condenado ominiosamente a cadea polo Tribunal de Orde Público.Xunto coele foron tamén xulgados a señorita Natalia Gómez González e Carlos Otero Prado”. GRIAL Nº 27 D. García-Sabell: Castelao, ou Galicia ó axexo.M. Rodrigues Lapa: A questão do “Amadis de Gaula” no contexto peninsular.F. Bouza Brey: El Estado suevo en Galicia y su organización interna.Micaela Misiego: As orixes vikingas do príncipe Hamlet.Manuel Casado Nieto: O Xénesis. Versión galega da “Vulgata latina”.R. Carballo Calero: Il Canzoniere di Don Lopo Liáns.Amado Ricón: Encol dun poema galego esquecido de Benito Vicetto.Fr. Gumersindo Placer: Os santos en Galicia.Salvador Lorenzana: Lembranza da revista “Nós”.Teresa Otero Sande: Vacaciós de amor.M. Sys: ¿Living Theatre? (Trad. de Cosme Barreiros).Juan José Domenchina: El poeta Feliciano Rolán. GRIAL Nº 28 Lois Tobío: O erasmismo de Gondomar.James Joyce: Giacomo Joyce (trad. de García Sabell).Amable Veiga Arias: Fonología Gallega. Fonemática. Más sobre vocales.Emilio González López: Na percura de novos horizontes: O expresionismo. “La media noche”.R. Carballo Calero: Auto do prisioneiro.M. González Garcés: Poemas a Albertiño.Marino Dónega: Un texto galego esquencido, de Xohán Rof Carballo.Xohán Rof Carballo: Paul Claudel.Xosé-Martiño Montero Santalla: ¿Proceso á Igrexa galega? A propósito do libro de Alvilares Moure.Marino Dónega: Un viaxe a Galicia do século XIX, narrado por D. Marcial Valladares Núñez.Marcial Valladares: Expedición de Zamora a Orense.Isidoro Millán González-Pardo: Rauda... Pranto polo fillo morto.Álvaro Cunqueiro: Un gaiteiro.C. Durán: O Centro Galego de Londres. A lingua galega na escola. GRIAL Nº 29 Valentín Arias López: A lingua galega na escola.Hygini Anglés: A polifonía do Códice Calistino de Santiago de Compostela e o seu ritmo (Trad. de Xoán Trillo).Emilio González López: Drake en la ría de Vigo.Micaela Misiego: As orixes vikingas do príncipe Hamlet, II.Xosé Filgueira Valverde: Os nenos.Xosé M. R. Pampín: Dous contos.Xosé Antón Miguélez Díaz: 9 poemas.Salvador Lorenzana: No décimo cabodano do pasamento de Camús.Carlos Durán: Encol do ensino do galego como lingua materna.Dolores Balseiro: Aquelas noites tan longas. Pequena lembranza de Juião Bolseiro.José S. Crespo Pozo: Interpretación de algunos curiosos topónimos de Redondela y de sus municipios.Mª Mercedes Brea López: Sobre “Maxina”.William Saroyán: Dylan Thomas, o rapaz salvaxe. GRIAL Nº 30 X. M. López Nogueira: No II Centenario de X. G. F. Hegel. A dialéctica do ser social.María Teresa Leal de Martínez: Notas ao “Elogio da Morte” de Antero de Quental.Jaime Giordano: Feijoo y el género ensayístico.Amado Rincón: Algunhas notas encol do iberismo de Antero de Quental.William Shakespeare: A traxedia de Macbeth (Trad. de Fernando Pérez-Barreiro Nolla).Xavier Carro: A señorita Rosario.Francisco Rodríguez: Caráiter da literatura galega: o exemplo da obra de Rosalía.Armando Cotarelo Valledor: La poesía del mar en el “Cancionero de la Vaticana”.Fr. Gumersindo Placer: O primeiro drama galego: “A fonte do xuramento”. A poesía de Cecilia Meireles. No cincuentenario de “Nós, Boletín Mensual da Cultura Galega” a Real Academia Galega saca un número especial da revista o 30 de outubro co seguinte sumario:Sebastián Risco: Na soleira.Cincuentenario de NÓS.PRIMEIRA XEIRAEscritores que en época anterior.Xerardo Álvarez Gallego: NÓS en América.Xesús Bal e Gay: A revista Nós.Manuel Bergueiro López: Lembranza histórica.Francisco Luís Bernárdez: Lembranza de NÓS.Eduardo Blanco Amor: Ourense e a revista “NÓS”.Fermín Bouza Brey: Lembranzas e segredos de NÓS e mais eu.Ricardo Carballo Calero: “Nós” onte, hoxe e mañá.Leandro Carré Alvarellos: No cincuenta aniversario da revista NÓS.Augusto María Casas: Nós os inadaptados.Xosé María Castroviejo: A chamada de NÓS.Hernani Cidadi: Saudades de NÓS e da Galiza.Evaristo Correa Calderón: Compría relembrarse…Álvaro Cunqueiro: Agardando NÓS.Felipe Fernández Armesto: ¿Qué queda daquelo?.Xosé Filgueira Valverde: NÓS nacéu na Cruña.Ánxel Fole Sánchez: Fai medio século, o movimento “Nós”.Antonio Fraguas Fraguas: Lembranza de unha xeneración.Avelino Gómez Ledo: Non somente unha relembranza ademirativa.Emilio González López: Un dos periodos máis vivos.Salvador Lorenzana: Catro persoeiros do grupo NÓS.Urbano Losada Martínez: Lembranza.Ramón Martínez López: Tense dito de cotío…Xosé Núñez Búa: 1918: NÓS.Ramón Otero Pedrayo: No suco da revista NÓS.Valentín Paz Andrade: Prefiguración da revista.Emilio Pita: O meu relembro de NÓS.Xosé Ramón e Fernández Oxea: O índice de NÓS.Manuel Rodríguez Lapa: Em torno da revista NÓS.Luís Seoane: Algúns aspeitos de NÓS.Antonio Taboada Roca: Lembranza dos mortos.Luís Tobío Fernández: Na historia do rexurdir da literatura galega.Alfonso Vázquez Martínez: Recordo inmorredoiro. SEGUNDA XEIRAXosé Ramón e Fernández-Oxea: Índice da revista NÓS.Índice xeralÍndice de autoresÍndice de materias

Epistolario

En carta a Díaz Pardo (31 de decembro) escribe Luís Seoane: “… lástima el de Silveira, para quien los comerciantes de Caracas son, por lo visto, peores que los de Vigo o Celanova, aún teniendo en cuenta la vida que sufrieron y que narra en la primera parte del poema y que los explica, aunque no los justifique. Se trata de un poema de quien no tiene conciencia social alguna, ni escrúpulos ni caridad. No quiero polemizar sobre esto. Para entenderme, mejor es volver a leer, si te cuadra, si no tampoco vale la pena, Fardel de Eisilado”.

O 4 de novembro, Celso Emilio escribe a Neira Vilas dende Caracas: “Ferrín estivo dous meses na cadea da Cruña, pro agora está no penal de Santoña. A muller, María Xosé está moi amolada porque á Cruña éralle doado viaxar tódalas semás, pro agora a cousa é mais compricada”. (Xosé Neira Vilas: Cartas de vellos amigos. Galaxia 2010).