1949
Índice
Cultura galega
Nacementos/Pasamentos
Pasamentos | Literatura |
---|---|
Eladio Rodríguez González (A Coruña; 1864 San Clodio, Leiro). | |
Luís Manteiga (1903 Santiago de Compostela).No nº 469 de “A Nosa Terra”: “Morreu Lois Manteiga”:“Finou Manteiga cando soio tiña corenta anos. Debeu morrer, máis que pol-a febre da súa doenza, pol-a pesadume firente que lle debía producir iste intre noxento e sombrizo pr’a patria, intre de podremia cívica, de sequedade de ialmas, de tráxica escravitude espritoal. Debeu morrer de noxo de ter que vivir sen libertá. E foise sen ter a satisfaución de recoller a colleita da sua sementeira literaria e ideolóxica. Pecháronse seus ollos sen ler a ledicia de ollar a liberazón da nosa sapra (sic)Terra”. | |
Outros | |
A escritora Pilar Millán-Astray Terreros (Madrid; 1879 A Coruña). | |
O fotógrafo Francisco Souza Fernández (México; 1911 A Coruña). |
Publicacións
Galegas
- Antón Alonso Ríos : “Reneguemos da Hespaña castelán e da súa falsa hestoria” (“A Nosa Terra” nº 468).
- Antón Louzau: “¡Ultreia…! e“O mar de Cariño”, poemas no nº 771 de “A Nosa Terra”.
- Antonio Rey Soto : Escola de larpeiros (tradución de poemas satíricos de Horacio).
- Avelino Díaz : “Orvallo” (“A Nosa Terra” nº 473).
- Castelao : As cruces de pedra na Galiza (Asina o primeiro prego); (Buenos Aires. Edit. Nós. “Grial” nº 47, páx. 134 e “Grial” nº 53, páx. 392). No nº 2 do suplemento dos sábados de “La Noche”, reprodúcese un capítulo do libro Cousas de Castelao como anónimo.
- Dictinio de Castillo Elejabeitia : Lirios de Compostela (libro bilingüe en verso e prosa).
- Emilio Pita : “A Patria e os Poetas Galegos do XIX” (“A Nosa Terra” nº 473).
- Francisco Fernández del Riego : Cos ollos do noso esprito (Premiado no 1947 pola Federación de Sociedades Galegas de Buenos Aires. Editorial Alborada de Buenos Aires).
- José Ibáñez Fernández : Viaxe perdido (Madrid) e estrea a obra Badaladas (1961).
- Luís Pimentel publica en verso e prosa na revista de Lugo “Xistral” e colabora no “Faro de Vigo”.
- Manuel Celso Garrido : “¡Saúde, irmáns!” (“A Nosa Terra” nº 468).
- Ramón Cabanillas : Camiños no tempo (Bibliófilos Gallegos. Santiago. “Grial” nº 54, páx. 538) e Romance do cristián e do mouro na Franqueira.
- Ramón López Cid: Vinte cantigas do mes de San Xoan (prólogo de Vázquez Trabazo e epílogo de Otero Pedrayo).
- Ramón Otero Pedrayo , colabora en “A Nosa Terra” coa sección “Parladoiro”.
- Ramón Rey Baltar “Verduguillo”: “Aninovo” (“A Nosa Terra” nº 467):
Mentras tanto o novo an / vai descorrendo o seu velo / teñamos listo na man, / ben afiado o coitelo.
No nº 468: “¡Atrás asesino!:
O porco maldito / que asoballa a Hespaña ,/ gruñidos feroces ,/ de continuo lanza ./ Quedou arrabiado / porque na xuntanza / das Nación Unidas / déronlle cabazas.
No nº 469: “¡De frente! ¡Mar!:
¿Algún día terán fin / tanta inxustiza e door? / Xa chegará, acusador,/ para ese porco ruín,/ tamén o seu San Martín.
No nº 470: “Un peixe comunista”.
No 471: “A enfermedade do Porco”.
No 472: “O casamento do Porco”:
O porco está moi contento…/ Dis que se vai a casar / cunha porca, que é un portento,/ do cubil de Salazar.[…]
¡Porco mundo o de arestora! / Canto máis vou para vello,/ máis me parece que fora,/ en vez de mundo, ¡cortello!
No nº 473: “O Porco Salvador”.
- Sabino Torres Ferrer (director de edicións, propietario de Gráficas Torres), funda con Celso Emilio Ferreiro (director literario) e Emilio Negreira (secretario), a colección de poesía “Benito Soto” (Editaron 13 volumes, dos que 10 eran en galego).
- Xosé María Álvarez Blázquez e Emilio Álvarez Blázquez : Poemas de ti e de min (colec. Benito Soto. Veñen a ser dous libros nun único volume).
- No número correspondente a marzo, a revista “Galicia” do Centro Galego de Buenos Aires publica unha breve antoloxía de poesía galega medieval.
- Publícanse en Lugo unhas follas de poesía co nome de “Xistral” , impulsadas por Manuel María e Manuel Antonio Sopena Somoza “Pérez Amor”. O nome da publicación, bilingüe, débese a Luis Pimentel. Só saíron dous números. No nº 2 publica Manuel María o poema “A cantiga derradeira”.
- Edítase en Toulouse o opúsculo Curros Enríquez, poeta épico de la España heroica de Campio Carpio (Campio Pérez Pérez); Editorial Galicia Libre. No prólogo de M. Vázquez Valiño sinálase que o diñeiro que se ía obter coa venda sería doado “a la Resistencia Gallega”.
- O 15 de outubro ve a luz La Noche. Suplemento del sábado do xornal vespertino “La Noche”, do que sairán 15 números (ata o 28 de xaneiro de 1950). Os coordinadores son F. Fernández del Riego e Xaime Isla Couto. O 4 de novembro, Salvador Lorenzana (Fernández del Riego) publica un artigo nas páxinas do xornal compostelán “La Noche” no que manifesta a necesidade dunha editorial galega: “Ten o noso país unha cultura de seu, peculiar. Para que as creacións desta cultura acaden arestora axeitada tradución necesitan do vehículo do libro. O libro é, nefeito, índice da cultura dun pobo. (…) É triste afirmalo, pero na nosa terra non se atopan, hoxe por hoxe, libros galegos. (…) O oco deixado pola editora da revista finada (refírese á revista Nós) está a demandar un relevo preciso”.
- No nº 471 de A Nosa Terra figuran “Os dez mandamentos do bon galego”.
Relativas a Galicia
- En outubro aparece o boletín universitario “Servicio”, co subtítulo de “Editado por la Jefatura del Frente de Juventudes del Distrito Universitario de Compostela”. Nas súas páxinas aparecerán poemas en galego de E. Iglesias Vilouta, A. Bouzo Santiago e Andrés de Ben Vázquez.
- Créase a “Fundación Editorial de los Bibliófilos Gallegos” (1949-1980), dirixida polo erudito franquista Francisco Javier Sánchez Cantón (presidente) e Xosé Filgueira Valverde (secretario). Felipe Cordero Carrete sería o xerente e Marcelino Blanco de la Peña o vicepresidente. “propúñase facer galeguismo desde o Réxime, en parte, tamén, para abortar actividades editoriais...”. (Xesús Alonso Montero). Os primeiros libros publicados foron: Camiños no tempo de Ramón Cabanillas (1949); El pórtico de la Gloria de Ángel del Castillo López (1949) e Descripción del Reyno de Galizia de Bartolomé Sagrario de Molina (1949).
- Fernando Quiroga Palacios nomeado arcebispo de Compostela. O suplemento de “La Noche” dedícalle varias páxinas no seu nº 9 do 10 de decembro. Entre elas destacan un artigo laudatorio, de Cunqueiro: “Una tarea, un hombre” e outro no nº 10 do día 17 de decembro “Quaderna vía” asinados sen autorización do escritor co seudónimo de Álvaro Labrada. Isto orixina unha carta de protesta a Del Riego. Na carta de Cunqueiro, expón: Querido Francisco: Vexo que en “La Noche” publicades as miñas cousas co seudónimo de Álvaro Labrada, ¿Por qué? Si hai algunha prohibizón, tácita ou expresa, de que eu firme co meu nome propio, entón non quero publicar ren, absolutamente ren. Rógoche me informes. Esta carta suscitaría á súa vez a protesta de Del Riego, coordenador do suplemento perante José Goñi Aizpurua, director do xornal e responsable da posta en marcha do suplemento. A carta de resposta deste di: “Os colaboradores do Suplemento poden ser moitos, e a nosa manga, sen ser elástica, non é tan estreita como para lle meter medo a ninguén. O que non deben esquecer os colaboradores, seña calquera o seu xeito de pensar e a súa posición persoal. é que un xornal non sempre pode compracer a todos. Entre outras razóns, porque os xornais teñen todos varias limitacións. Tampouco pode esquecer que […] esa colaboración sempre queda subordinada ao director. Este, con bo ou mal criterio –que non é o caso a discutir agora- é quen en última instancia resolve…, cando non resolveron previamente algunhas desas limitacións das que eu falaba”. (Álvaro Cunqueiro. Cartas ao meu amigo. Epistolario mindoniense a Francisco Fernández del Riego 1949-1961. Galaxia 2003). Antes, no nº 5 do 12 de novembro aparecen tres poemas de Hölderlin en versión de Cunqueiro e o 21 de xullo un artigo de Fernández del Riego co título “Hölderlin en galego”.
- Anselm Gordon Bigs: Diego Gelmírez First Archbishop of Compostela (Washington).
- Antonio Rosón Pérez: Ordenación jurídico-agraria de Galicia.
- C. Teixeira: Plages ancienne et terrasses fluviatiles du litoral du Nord-Ouest de la Peninsule Iberique.
- Emilio Álvarez Negreira: Madrigal (colec. Benito Soto, en castelán).
- Enrique Chao Espina: Pastor Díaz dentro del Romanticismo (Madrid).
- Eugenio Granell: Arte y artistas en Guatemala.
- Eugenio Montes Domínguez: Elegías europeas (Madrid).
- Faustino Rey Romero: Florilegio poético (Pontevedra).
- Jesús Carballo Taboada: El rey de los trogloditas.
- José Almoina Mateos: Una satrapía en el Caribe. (Publicado en México co pseudónimo Gregorio R. Bustamante).
- Luz Pozo Garza: Ánfora (en castelán).
- Plácido Ramón Castro del Río, Lois Tobío e Florencio Delgado Gurriarán: Poesía inglesa e francesa vertida ao galego (Ed. Alborada. Buenos Aires).
- Ramón Goy de Silva: Mientras cantaban las ocarinas (Madrid).
- Sabino Torres Ferrer: Como el río (Colec. Benito Soto) e Cuaderno de Carmen.
- Vicente Risco inicia en “La Región” unha nova sección sen firma titulada “Horas”.
- Xavier Bóveda: Laura busca un amante (teatro).
- Xosé María Álvarez Blázquez: Industria paleolítica de la comarca de Tuy (Santiago).
Acontecementos
- Aquilino Iglesia Alvariño obtén por oposición unha cátedra de latín. Destinado no “Instituto de Enseñanza Media de Lugo”. O 16 de abril Aquilino Iglesia Alvariño le en galego o discurso de ingreso na Real Academia: "A lengua dos poetas do norte de Lugo", a quen lle responde, tamén en galego Otero Pedrayo, quen en carta a Ramón Piñeiro (daquela, decembro de 1948, no cárcere de Yeserías) dille: “O día 19, domingo, ha ser o ingreso na Academia do xurdio poeta Aquilino Iglesia Alvariño. Un respóndelle. Foi no de outono o de Victoriano Taibo. Tamén lle respondín. Entrambas sesións desenroláronse na lingua de Pondal”. Segundo Carlos Casares en Ramón Piñeiro: unha vida por Galicia (Galaxia 2005) esta carta entregóuselle a Piñeiro en decembro de 1948, pero o discurso de ingreso tivo lugar o 16 de abril de 1949 e ademais Piñeiro sae do cárcere en marzo de 1949, é dicir antes do acto de ingreso…¿?
- Plácido Ramón Castro del Río comeza as súas colaboracións na BBC e co “Jornal de Noticias” de Porto.
- Rafael Dieste viaxa por Europa para facer un informe sobre arte europea para o goberno uruguaio. Coincide en París con Seoane e Colmeiro. Colabora no programa galego da BBC desde Londres co tema “As colectividades galegas en Bos Aires”.
- Xosé María Álvarez Blázquez nomeado comisario de Escavacións Arqueolóxicas de Vigo.
- Castelao case cego e con cancro de pulmón.
- Blanco Amor dá clases de oratoria aos oficiais da Mariña de Chile.
- Neira Vilas emigra a Argentina.
- Ramón de Valenzuela emigra coa súa familia a Buenos Aires.
- Fermín Penzol casa con Blanca Jiménez.
- Luís Seoane: “Liando un cigarrillo” (óleo). Viaxa a París e a Londres, onde realiza unha exposición. Coñece en Francia a Picasso.
- Hai un informe do gobernador civil de Pontevedra, José Solís Ruiz, con data de 11 de xullo e remitido á Dirección General de Justicia que di: “[…] tengo el honor de informar a V. E. que D. Celso Emilio Ferreiro Míguez […] es persona de buena conducta moral, pública y privada; carece de antecedentes político-sociales, es persona de sana tendencia, militante de FET y de las JONS y adicto al Nuevo Estado”. Noutro informe enviado polo Gobierno Militar de Pontevedra á Dirección General de Justicia con data de 25 de maio infórmase: “ […] resulta que el vecino de esta capital Don Celso Emilio Ferreiro Míguez es de buena conducta moral, pública y privada, y aun cuando carece de ideología política, simpatizó siempre con la derechista y de orden, habiendo servido voluntariamente en la Legión Gallega durante la Guerra de Liberación, por cuyo motivo se le considera adicto a la Causa Nacional, sin que se tenga noticia de que en ningún tiempo mantuviese relaciones con elementos del Frente Popular ni haya prestado sevicios al Gobierno Marxista”.(“Grial” nº 211).
- Manuel María imparte a súa primeira conferencia, no Círculo das Artes de Lugo (20 de marzo), sobre Juan Ramón Jiménez e as vangardas españolas, dentro do ciclo “Los jóvenes valores lucenses”. Ingresa na tertulia do café Méndez Núñez (“A Peña do Méndez”), onde coñece a Juan Rof Codina, Luís Pimentel, Ánxel Johán, Ánxel Fole Celestino Fernández de la Vega, Aquilino Iglesia Alvariño, Carvalho Calero, Ramón Piñeiro, Álvaro Cunqueiro, Uxío Novoneyra…
- Ramón Piñeiro sae do cárcere no mes de marzo.
- Ramón Villar Ponte nomeado membro da Real Academia Galega.
- Ramón de Valenzuela, marcha a Buenos Aires. No nº 473 de “A Nosa Terra”: “A este novo loitador galeguista enviámoslle a nosa máis quente felicitación e augurámoslle un éisito rotundo en todal-as súas situacións dentro da nosa coleitividade, onde xa se lle quere e se lle adimira como un mozo de alento, de sabencia e de amor a Galiza”.
- Manuel Colmeiro instálase en París.
- María del Carmen Kruckenberg Sanjurjo marcha a Italia e pouco despois a Buenos Aires (ata 1953).
- Créanse as cerámicas de O Castro (Sada).
- O Patronato “Rosalía de Castro” merca a casa onde morreu Rosalía, convertida en museo no 1971.
- José Manuel Rey de Viana funda o Ballet Gallego.
- Bouza Brey trasladado á Audiencia de Oviedo.
- Vicente Risco preside unha tertulia no café Roma de Ourense, coñecida como “La Peña de los Sabios” a onde acuden entre outros Ferro Couselo, Antonio Faílde, Xosé Luís López Cid, Ricardo Outiriño, Ernesto G. del Valle, Manuel Prego de Oliver e Xaquín Lourenzo.
- O 5 de setembro, Franco recibe na Coruña o rei Abdullah de Xordania que visitará a comarca de Arousa. Tamén percorrerá Santiago, guiado polo franciscano vilagarcián José Villaronga Trigo. Será a súa derradeira visita a España xa que será asasinado no 1950.
Premios
Epistolario
|
Ramón Otero Pedrayo, o 11 de novembro, nun acto no que se inauguraba un monumento a Lamas Carvajal, no centenario do seu nacemento, emprega o galego: En carta a Manuel Casás, presidente da Real Academia Galega dille: “A la tarde hablé en gallego ante el nuevo monumento en el Posío. El Gobernador y el Ayuntamiento falangista tascaban el freno. Era de perro de presa con carraca la cara del pretor. Para resarcirse, al final inoportunamente y con sorpresa de la gente sensata, cantaron Cara al sol y dieron los gritos...”.
|
No suplemento de “La Noche” no seu nº 9 do 10 de decembro aparece un artigo de Cunqueiro: “Una tarea, un hombre” e outro no nº 10 do día 17 de decembro “Quaderna vía” asinados sen autorización do escritor co seudónimo de Álvaro Labrada. Isto orixina unha carta de protesta a Del Riego. Na carta de Cunqueiro, expón: Querido Francisco: Vexo que en “La Noche” publicades as miñas cousas co seudónimo de Álvaro Labrada, ¿Por qué? Si hai algunha prohibizón, tácita ou expresa, de que eu firme co meu nome propio, entón non quero publicar ren, absolutamente ren. Rógoche me informes. Esta carta suscitaría á súa vez a protesta de Del Riego, coordenador do suplemento, perante José Goñi Aizpurua, director do xornal e responsable da posta en marcha do suplemento. A carta de resposta deste di: “Os colaboradores do Suplemento poden ser moitos, e a nosa manga, sen ser elástica, non é tan estreita como para lle meter medo a ninguén. O que non deben esquecer os colaboradores, seña calquera o seu xeito de pensar e a súa posición persoal é que un xornal non sempre pode compracer a todos. Entre outras razóns, porque os xornais teñen todos varias limitacións. Tampouco pode esquecer que […] esa colaboración sempre queda subordinada ao director. Este, con bo ou mal criterio –que non é o caso a discutir agora- é quen en última instancia resolve…, cando non resolveron previamente algunhas desas limitacións das que eu falaba”. (Álvaro Cunqueiro. Cartas ao meu amigo. Epistolario mindoniense a Francisco Fernández del Riego 1949-1961. Galaxia 2003) |
Sumarios
Outras culturas
PREMIO NOBEL DE LITERATURA: William Faulkner
Nacen:
- Maria Barbal i Farré (Tremp).
- Pau Faner i Coll (Ciutadella de Menorca).
- Valentí Puig i Mas (Palma de Mallorca).
Morren:
- Bernat Artola (Madrid; 1904 Castellón de la Plana).
Agustí Bartra: Rèquiem (poesía).
Albert Manent: Hoste del vent (poesía).
Joan Fuster: Sobre Narcís (poesía) e Ales o mans' (poesía).
José Pedreira Fernández crea “Els Llibres de l‘Ossa Menor”, serie de poesía que publicou autores novos e consagrados: Espriu, Riba, Pere Quart ...
Josep Maria de Sagarra: L´ hereu i la forastera (teatro).
Josep Pla: Viaje a pie.
Marià Villangómez: Elegies i paisatges (Eivisa).
Salvador Espriu: Les cançons d‘Ariadna (poemas).
Tomàs Garcés: Vint cançons i altres poemes.
Xavier Casp: On vaig, Senhor?
Máis culturas:
Nacen:
- Mariasun Landa (Errenterria, Gipuzkoa).
- César Aira (Coronel Pringues, Argentina).
- Élmer Mendoza (Sinaloa, México).
- Luis Sepúlveda (Ovalle, Chile; 2020 Oviedo).
- Susy Delgado (San Lorenzo, Paraguay).
- Amin Maalouf (Beirut).
- Boualem Sansal (Tissemsilt).
- Christopher Hitchens (Portsmouth, Reino Unido; 2011 Houston, Texas).
- Graham Swift (Londres).
- Haruki Murakami (Kyoto).
- Ken Follet (Cardiff).
- Malika Mokeddem (Arxelia).
- Martin Amis (Óxford).
- Patrick Süskind (Ambach, Baviera).
- Pierre Bergounioux (Brive-la-Gaillarde).
- Richard Price (New York).
- Slavoj Zizek (Liubliana).
Morren:.
- José González Carbalho (Buenos Aires; ibídem 1899). Fillo de emigrantes galegos).
Alejo Carpentier: El reino de este mundo.Arturo Echeverri Mejía: Antares.Bioy Casares: Las vísperas de Fausto (conto).César Fernández Moreno: Gallo ciego (poesía).Ida Vitale: La luz de esta memoria.Jaime García Terrés: Sobre la responsabilidad del escritor.Jorge Eduardo Eielson: Primera muerte de María.Jorge Enrique Adoum: Ecuador amargo.Jorge Luis Borges: El Aleph. (narrativa).Mario Benedetti: Esta mañana y otros cuentos.Miguel Ángel Asturias: Hombres de maíz e Viento fuerte.Octavio Paz: Libertad bajo palabra.Sebastián Salazar Bondy: Máscara del que duerme (Poemas. Botella al Mar. Debuxos de Luís Seoane).Xavier Villaurrutia: Juego peligroso (teatro).
Tamén sucedeu...
- José Afonso grava o seu primeiro disco: “Baladas de Coímbra”.
- Buñuel: “Nazarín”.
- Miró: “Murales de la luna y el sol”, para o pazo da Unesco.
- España entra na OECE (Organización Europea de Cooperación Económica) (10 de xaneiro).
- Morre o director de orquestra Ataúlfo Argenta (1913 Castro Urdiales).
PREMIO NOBEL DE LITERATURA WILLIAM FAULKNE
Nacen:
Aimé Cesaire: Corps perdu.Alain Robbe-Grillet: Un régicide.Albert Camus: Les justes.Arthur Miller: Death of a salesman (A morte dun viaxante).Claude Lévi-Strauss: Les structures élémentaires de la parenté.Curcio Malaparte: La pelle.Ezra Pound: Pisan cantos.Heinrich Böll: O tren chegou puntual.Henry Miller: Sexus.Italo Calvino: Ultimo viene il corvo.Jean Genet: Le journal du voleur.Jean-Paul Sartre: Les chemins de la liberté.Mishima Yukio: Confesións dunha máscara.Nayib Mahfuz: Que chegue a noite.Paul Bowles: O ceo protector.Paul Eluard: Une leçon de morale.Simone de Beauvoir: Le deuxieme sexe.Vitaliano Brancati: Il bell’Antonio.
Morren:
António Aleixo (Loulé; 1899 Vila Real de Santo António).António Augusto Esteves (“Carlos Sombrio”): (Figueira da Foz; ibídem 1894).Carlos Queirós (París; 1907 Lisboa).Francisco Bugalho (Castelo de Vide; 1905 Porto).João Dias (Lisboa; 1926 Maputo).Soeiro Pereira Gomes (Lisboa; 1909 Gestaçô, Baião).
Antoni Rovira i Virgili (Perpinyà; 1882 Tarragona).
Maurice Maeterlinck (Niza; 1862 Gante).
Nacen:
O escultor portugués Manuel Patinha (Póvoa de Santa Iria).
CINE: Akira Kurosawa: O can rabioso. Buñuel: El gran calavera. Rossellini: Stromboli. Céntrase nas depauperadas terras do sur italiano e abre o camiño dun neorrealismo decididamente antropolóxico.
Franco viaxa a Portugal a entrevistarse con Salazar, única saída ao estranxeiro despois de rematada a Segunda Guerra Mundial.
Entra en funcionamento a liña Madrid-Irún con unidades de tren TALGO.
Créase a OTAN (Organización do Tratado do Atlántico Norte).
Comeza en EEUU o proceso chamado “caza de bruxas”: unha serie de investigacións contra sospeitosos, especialmente intelectuais, de seren prosoviéticos.
Mao Tse-Tung proclama o nacemento da República Popular Chinesa. O xeneral Chiang Kai Shek ten que abandonar a China continental e establecerse en Formosa, onde creou un estado aparte protexido por Estados Unidos.
Irlanda abandona a Commonwealt.
Alemaña dividida en República Federal (oeste) e República Democrática (leste).
Indonesia independízase de Holanda e proclámase república.
Morren: O compositor Joaquín Turina (Madrid; 1882 Sevilla).