Diferenzas entre revisións de «1883»
(→Galegas) |
(→Galegas) |
||
| Liña 112: | Liña 112: | ||
* En “O tío Marcos d’a Portela” (18 de novembro) hai un escrito sobre [[wikipedia: gl: Xan da Coba |Xan d’a Coba ]]: “ (…) O domingo últemo veu á rezusitar a groria d’os seus pasados tempos. Alá pol-o ano de sasenta púxose n-o teatro unha d’as suas obras. Mollos, estrume, carqueixas, patacas choveron n-a escena. As taborelas d’os asentos foron tamen a pousarse n-os pés d’o dramaturgo, que tiña o privilexio de facer ôs mais cordos tolos rematados. As patacas e demais artícolos de primeira necesidade, dias dimpois, rubiron de precio n-a praza. A dar don Xan sete dias seguidos comedia, morreriamos de fame en Ourense por non alcontrar legumes que xantar. Agora pol-o adianto d’os tempos a manifestacion foi mais xuiciosa. Non houbo patacas nin mollos, pois como somos positivistas comémol-as primeiras e queimámol-os segundos. Pitas e galos caeron sobre Xan d’a Coba como si pasado o diluvio valeiraran a arca de Noé riba d’a sua cabeza. O noso poeta-perito a punto estivo de que lle escalfasen un galo n-os morros, pois un d’os que lle votaron dende o galiñeiro caiu n-o candeleiro que tiña diante, tumbouno y-apagou as velas”. | * En “O tío Marcos d’a Portela” (18 de novembro) hai un escrito sobre [[wikipedia: gl: Xan da Coba |Xan d’a Coba ]]: “ (…) O domingo últemo veu á rezusitar a groria d’os seus pasados tempos. Alá pol-o ano de sasenta púxose n-o teatro unha d’as suas obras. Mollos, estrume, carqueixas, patacas choveron n-a escena. As taborelas d’os asentos foron tamen a pousarse n-os pés d’o dramaturgo, que tiña o privilexio de facer ôs mais cordos tolos rematados. As patacas e demais artícolos de primeira necesidade, dias dimpois, rubiron de precio n-a praza. A dar don Xan sete dias seguidos comedia, morreriamos de fame en Ourense por non alcontrar legumes que xantar. Agora pol-o adianto d’os tempos a manifestacion foi mais xuiciosa. Non houbo patacas nin mollos, pois como somos positivistas comémol-as primeiras e queimámol-os segundos. Pitas e galos caeron sobre Xan d’a Coba como si pasado o diluvio valeiraran a arca de Noé riba d’a sua cabeza. O noso poeta-perito a punto estivo de que lle escalfasen un galo n-os morros, pois un d’os que lle votaron dende o galiñeiro caiu n-o candeleiro que tiña diante, tumbouno y-apagou as velas”. | ||
| − | * No “Parrafeo sesto” do 9 de decembro en “O tío Marcos d’a Portela” aparece sen asinar o artigo “Pensamentos d’un maestro d’escola”: “Nos nosos dias non pode poñerse en duda de que son os maestros d’escola grandes filósefos; a filosefía é filla d’a meditación e xa se sabe que meditan moito aqueles que non comen. Os maestros sufriron unha revolta enxebre n-o seu organismo: a boca téñena por adorno; a dentadura pra sufrir a pexigueira d’os delores de môas; o estómago como unha cousa de gala e por repercusion rubíuselles â cabeza, pois de pensamento xantamos â fartura. Tempo andando os maestros serán con razón postos n-as cátedras de Física, porque o seu tubo dixestivo ha ser unha xoya pra estabrecer o valeiro millor qu’as máquinas pneumáticas.(…) Os nemigos d’a alma de que debemos fuxir, son dous: mundo e demo; a carne xa fuxe de nos mais d’o debido e nunca se ll’ acurre o tentarnos (…) Dixo Víctor Hugo qu’en toda-las aldeas hay unha luz qu’aluma y-unha boca que sopra moito pra apagala. A luz é o maestro, a boca o crego. A esto chámolle falar por falar. Os cregos que comen á fartura non poden soprar moito. Os maestros qu’andamos cheos d’aire, si que podemos soprar con proveito (…). Dixéronme que o Direutor de Istrución púbrica é un señor de moitos perendengues que leva unha vida muy regalada –cousas d’España- Pra estar en caráuter c’o cargo de xefe nato d’os maestros de escola debera ser o gran famento d’a nacion. No “Parrafeo séutimo” fala da “Oratoria parroquial”: “A mais de precurar o esprandor d’o arte n-as eirexas, deben nos señores abades poñer coidado n-o que falan cando se dirixen ô pobo n-as misas d’a parroquia (…). O abade d’unha parroquia d’a montana expricando o misterio d’a Santísima Trinidade, falou d’este xeito: “Meus fillos, a Santísima Trinidade non ten volta; son tres presoas distintas e un solo Dios verdadeiro. Pra convencervos do que digo aqueles que dudendes, non tendes mais que lembrarvos que o nabo a nabiza y-o grelo son tres cousas difrentes n-unha mesma pranta, ou ben que o leite, a auga y-a fariña, son tamen tres cousas difrentes y-unhas soilas papas verdadeiras”. | + | * No “Parrafeo sesto” do 9 de decembro en “O tío Marcos d’a Portela” aparece sen asinar o artigo “Pensamentos d’un maestro d’escola”: “Nos nosos dias non pode poñerse en duda de que son os maestros d’escola grandes filósefos; a filosefía é filla d’a meditación e xa se sabe que meditan moito aqueles que non comen. Os maestros sufriron unha revolta enxebre n-o seu organismo: a boca téñena por adorno; a dentadura pra sufrir a pexigueira d’os delores de môas; o estómago como unha cousa de gala e por repercusion rubíuselles â cabeza, pois de pensamento xantamos â fartura. Tempo andando os maestros serán con razón postos n-as cátedras de Física, porque o seu tubo dixestivo ha ser unha xoya pra estabrecer o valeiro millor qu’as máquinas pneumáticas.(…) Os nemigos d’a alma de que debemos fuxir, son dous: mundo e demo; a carne xa fuxe de nos mais d’o debido e nunca se ll’ acurre o tentarnos (…) Dixo Víctor Hugo qu’en toda-las aldeas hay unha luz qu’aluma y-unha boca que sopra moito pra apagala. A luz é o maestro, a boca o crego. A esto chámolle falar por falar. Os cregos que comen á fartura non poden soprar moito. Os maestros qu’andamos cheos d’aire, si que podemos soprar con proveito (…). Dixéronme que o Direutor de Istrución púbrica é un señor de moitos perendengues que leva unha vida muy regalada –cousas d’España- Pra estar en caráuter c’o cargo de xefe nato d’os maestros de escola debera ser o gran famento d’a nacion. |
| − | + | * No “Parrafeo séutimo” fala da “Oratoria parroquial”: “A mais de precurar o esprandor d’o arte n-as eirexas, deben nos señores abades poñer coidado n-o que falan cando se dirixen ô pobo n-as misas d’a parroquia (…). O abade d’unha parroquia d’a montana expricando o misterio d’a Santísima Trinidade, falou d’este xeito: “Meus fillos, a Santísima Trinidade non ten volta; son tres presoas distintas e un solo Dios verdadeiro. Pra convencervos do que digo aqueles que dudendes, non tendes mais que lembrarvos que o nabo a nabiza y-o grelo son tres cousas difrentes n-unha mesma pranta, ou ben que o leite, a auga y-a fariña, son tamen tres cousas difrentes y-unhas soilas papas verdadeiras”. | |
| − | + | * Na imprenta de [[wikipedia: gl: José Millán | José Millán ]] edítase ''Corona fúnebre a la memoria del llorado poeta gallego Andrés Muruais'', con prólogo de Alfredo Vicenti. | |
| − | * Na imprenta de [[wikipedia: gl: José Millán | José Millán ]] edítase Corona fúnebre a la memoria del llorado poeta gallego Andrés Muruais, con prólogo de Alfredo Vicenti. | ||
===Relativas a Galicia=== | ===Relativas a Galicia=== | ||
Revisión como estaba o 21 de xaneiro de 2021 ás 21:44
Índice
Cultura galega
Nacementos/Pasamentos
 Nacementos
|
|---|
| Literatura |
| Celestino Cabarcos Suárez; “O Bruxo dos Ermos” e “Cástulo” (A Laxe, Valadouro; 1961). |
| José María Barreiro (Baiona; ibídem 1923). |
| Xosé Alonso Obregón “O Fidalgo de Monterrey” (Laza; ibídem 1936). |
| Outros |
| O escritor e periodista Isidro Buceta (Pontevedra; 1974 Madrid). |
| O escritor Alberto Insúa (La Habana; 1963 Madrid). |
| O célebre bandoleiro Mamed Casanova (Grañas do Sor; ¿?). |
| O organista e compositor Ángel Rodulfo González (Baiona; 1955¿? Vigo). |
| A pedagoga Josefa Iglesias Vilarelle (Santiago ¿?) quen no 1932 dá ao prelo o primeiro método de lectura en galego publicado polo Seminario de Estudos Galegos. |
| O introdutor do Esperanto en Galicia Manuel Monteagudo Rodríguez (A Coruña; ibídem 1979). |
| O médico descendente de galegos Víctor Lis Quibén (Buenos Aires; 1963 Pontevedra); trala guerra ostentou o cargo de xefe da “Guardia Cívica” da provincia de Pontevedra, encargada da represión sobre as persoas dos partidos do “Frente Popular”. |
 |
|---|
| Literatura |
| Outros |
Publicacións
Galegas
- Alberto García Ferreiro : No “Parrafeo séutimo” de “O tío Marcos d’a Portela” aparece o poema seu “A gaita d’a morte” e no “Parrafeo noveno” outro “Os rapaces d’a seucion coral”.
- Andrés Muruais (1851-1882): En “O tío Marcos d’a Portela” (4 de novembro) aparece un poema seu titulado “Cousas de mozos”.
- Arturo Vázquez : En “O tío Marcos d’a Portela” (4 de novembro) hai un poema da súa autoría co título de “Conto gallego”.
- Juan Barcia Caballero : Mesa revuelta. Ensayos litararios (obra bilingüe en verso e prosa).
- Manuel Lugrís Freire : publica a súa primeira composición poética titulada Nostalxia.
- Manuel Martínez González : Poemas gallegos. Contén un “Tratado sobre o modo de falar e escribir con propiedade o dialeuto”.
- Waldo Álvarez Insua publica Aires d'a miña terra. Juicio crítico (Editor Miguel de Villa, La Habana), sobre a obra de Curros Enríquez.
- Comeza a segunda etapa do periódico “ O tío Marcos d’a Portela ”, tamén baixo a inspiración de Valentín Lamas Carvajal . Sairán 306 novos parrafeos con nova numeración, ata 1889; polo tanto o total de números publicados dende 1876 foi de 430. No primeiro parrafeo dise:
En pobos, aldeas e vilas,
d’este noso chau gallego,
tres anos fay que perguntan
mulleres, mozos e vellos;
¿Qué foy d’aquel Tío Marcos
de aquel vello churrusqueiro
qu’entre âs millores rapazas
andaba ó diaño facendo,
n-as fêiras e n-as romaxes,
en trulladas e fiadeiros?
¿Acaso se meteu frade?
¿levouno quizais o vento?
¿morreu ou vive? ¿onde anda?
Eiquí estou, meus compañeiros,
aiquí me tendes rapazas;
mirande ben, son o mesmo.
Andiven alá por lonxe,
por un mundo de misterios
n-o que se deprenden cousas
que os dei-qui non deprendemos:
trayo milleiros de contos,
trayo feixes de consellos,
que como os collín de balde
tamén de balde daréivolos.
- En “O tío Marcos d’a Portela” (18 de novembro) hai un escrito sobre Xan d’a Coba : “ (…) O domingo últemo veu á rezusitar a groria d’os seus pasados tempos. Alá pol-o ano de sasenta púxose n-o teatro unha d’as suas obras. Mollos, estrume, carqueixas, patacas choveron n-a escena. As taborelas d’os asentos foron tamen a pousarse n-os pés d’o dramaturgo, que tiña o privilexio de facer ôs mais cordos tolos rematados. As patacas e demais artícolos de primeira necesidade, dias dimpois, rubiron de precio n-a praza. A dar don Xan sete dias seguidos comedia, morreriamos de fame en Ourense por non alcontrar legumes que xantar. Agora pol-o adianto d’os tempos a manifestacion foi mais xuiciosa. Non houbo patacas nin mollos, pois como somos positivistas comémol-as primeiras e queimámol-os segundos. Pitas e galos caeron sobre Xan d’a Coba como si pasado o diluvio valeiraran a arca de Noé riba d’a sua cabeza. O noso poeta-perito a punto estivo de que lle escalfasen un galo n-os morros, pois un d’os que lle votaron dende o galiñeiro caiu n-o candeleiro que tiña diante, tumbouno y-apagou as velas”.
- No “Parrafeo sesto” do 9 de decembro en “O tío Marcos d’a Portela” aparece sen asinar o artigo “Pensamentos d’un maestro d’escola”: “Nos nosos dias non pode poñerse en duda de que son os maestros d’escola grandes filósefos; a filosefía é filla d’a meditación e xa se sabe que meditan moito aqueles que non comen. Os maestros sufriron unha revolta enxebre n-o seu organismo: a boca téñena por adorno; a dentadura pra sufrir a pexigueira d’os delores de môas; o estómago como unha cousa de gala e por repercusion rubíuselles â cabeza, pois de pensamento xantamos â fartura. Tempo andando os maestros serán con razón postos n-as cátedras de Física, porque o seu tubo dixestivo ha ser unha xoya pra estabrecer o valeiro millor qu’as máquinas pneumáticas.(…) Os nemigos d’a alma de que debemos fuxir, son dous: mundo e demo; a carne xa fuxe de nos mais d’o debido e nunca se ll’ acurre o tentarnos (…) Dixo Víctor Hugo qu’en toda-las aldeas hay unha luz qu’aluma y-unha boca que sopra moito pra apagala. A luz é o maestro, a boca o crego. A esto chámolle falar por falar. Os cregos que comen á fartura non poden soprar moito. Os maestros qu’andamos cheos d’aire, si que podemos soprar con proveito (…). Dixéronme que o Direutor de Istrución púbrica é un señor de moitos perendengues que leva unha vida muy regalada –cousas d’España- Pra estar en caráuter c’o cargo de xefe nato d’os maestros de escola debera ser o gran famento d’a nacion.
- No “Parrafeo séutimo” fala da “Oratoria parroquial”: “A mais de precurar o esprandor d’o arte n-as eirexas, deben nos señores abades poñer coidado n-o que falan cando se dirixen ô pobo n-as misas d’a parroquia (…). O abade d’unha parroquia d’a montana expricando o misterio d’a Santísima Trinidade, falou d’este xeito: “Meus fillos, a Santísima Trinidade non ten volta; son tres presoas distintas e un solo Dios verdadeiro. Pra convencervos do que digo aqueles que dudendes, non tendes mais que lembrarvos que o nabo a nabiza y-o grelo son tres cousas difrentes n-unha mesma pranta, ou ben que o leite, a auga y-a fariña, son tamen tres cousas difrentes y-unhas soilas papas verdadeiras”.
- Na imprenta de José Millán edítase Corona fúnebre a la memoria del llorado poeta gallego Andrés Muruais, con prólogo de Alfredo Vicenti.
Relativas a Galicia
Antonio López Ferreiro: Galicia en el último tercio del siglo XV (Santiago 1883-1885).
Fúndase en Santiago o semanario “El Ciclón”.
En Betanzos aparece o periódico “El Censor”.
Francisco Portela Pérez funda en Pontevedra o semanario “La Voz de Helenes”, subtitulado “Periódico semanal de intereses generales”.
Sae en Ourense “Galicia Literaria”, “Revista de Ciencia, Artes y Literatura”; dirixida por Juan Neira Cancela, deixouse de publicar en 1884.
Aparece en Santiago a revista “Galicia católica” , estando dirixida polo clérigo Emilio A. Villelga Rodríguez (1887).
O 11 de setembro nace “El Correo de Celanova” (1885).
Aparece en Lugo o periódico “El Lucense” (1902) ¿1886-1901?.
Pablo Pérez Constanti funda “El organillo”, subtitulado “Quincenario humorístico dedicado al bello sexo padronés y cesureño”.Luciano Cid Hermida dirixe en Ourense a publicación “La tertulia”.
O escritor catalán Victor Balaguer: Literaturas regionales (discurso de ingreso na RAE).
Antonio San Martín: Aventuras de Francisco de Quevedo (Madrid; 4 vol.).
José Ogea: Célticos. Cuentos y leyendas de Galicia (Vigo).
Juan Bautista Armada y Losada: El último estudiante (Madrid).
Manuel Amor Meilán: Justicias y crueldades.
Nicolás Taboada Fernández: Albores (poemas. Madrid).
Ramón Ramiro Rueda Neira: Exposición al Ministro de Fomento sobre construcción de ferrocarriles en Galicia (Santiago).
Ricardo Becerro de Bengoa: De Palencia a la Coruña (Palencia).Rogelio Jove Bravo: Los foros: Estudio histórico y documental, bibliográfico y crítico de los foros de Galicia y Asturias (Madrid).
Acontecementos
Curros Enríquez cesa no seu posto da Delegación de Facenda de Ourense e volta a Madrid, traballando no Concello, e colaborando en “El Porvenir” (órgano do partido republicano progresista) e despois en “El Progreso”, tamén republicano. Aquí permanecerá ata 1894, data na que emigra a Cuba.
Waldo Álvarez Insua, promove en Cuba unha suscripción para axudar a Rosalía de Castro que estaba enferma e en precaria situación económica.
Manuel Lugrís Freire emigra a Cuba onde vivía o seu irmán Plácido. Regresa a Galicia no1896.
Fórmase en Pontevedra o coro “Aires da Terra” por iniciativa do farmacéutico Perfecto Feijoo.
Fúndase na Coruña a sociedade “El Folklore Gallego”, con Emilia Pardo Bazán como presidenta.
Ferrocarril Lugo-Madrid.
Chegan á Coruña Alfonso XII e María Cristina, para inaugurar o ferrocarril que se comezara en 1858.
Premios
Benito Losada Astray: nun certame en Vigo resulta premiada Afrenta, daga e venera (Ver 1886).
Epistolario
Sumarios
Outras culturas
 CPLP - Comunidade dos Países de Lingua Portuguesa
Nacen
Morren:
Ángel Crespo publica no número 134 da revista “Ínsula” o artigo “Fernando Pessoa y sus heterónimos”. Adolfo Casais Monteiro: Estudos sobre a poesia de Fernando Pessoa.
|
Nacen:
- Lluís-Anton Baulenas i Setó (Barcelona).
Morren:
- Bernat Artola (Madrid; 1904 Castellón de la Plana).
PREMI VÍCTOR CATALÀ Josep Maria Espinàs por Varietés.
Agustí Calvet “Gaziel”: Tots els camíns duen a Roma. Història d´un destí (1893-1914). Blai Bonet i Rigo: Paresceve (teatro) e El mar (narrativa).
Nacen:
Morren:
Alfonso Paso: Usted puede ser un asesino. Antonio Buero Vallejo: Un soñador para un pueblo.
|
Máis culturas:
Nacen:
- Alessandro Baricco (Torino).
Morren:.
- José González Carbalho (Buenos Aires; ibídem 1899). Fillo de emigrantes galegos).
-Alejandra Pizarnik: Las aventuras perdidas. -Carlos Fuentes: La región más transparente (prosa).
Tamén sucedeu...
- José Afonso grava o seu primeiro disco: “Baladas de Coímbra”.
- Buñuel: “Nazarín”.
- Miró: “Murales de la luna y el sol”, para o pazo da Unesco.
- España entra na OECE (Organización Europea de Cooperación Económica) (10 de xaneiro).
- Morre o director de orquestra Ataúlfo Argenta (1913 Castro Urdiales).
Nacen:
António Sérgio (Damão; 1968 Lisboa).
Augusto de Castro (Porto; 1971 Estoril).
Leonardo Coimbra (Borba de Godim; 1936 Porto).
José Ortega y Gasset (Madrid; ibídem 1955).Gustavo Martínez Zuviría “Hugo Wast” (Córdoba, Argentina; 1962 Buenos Aires).
Franz Kafka (Praga; 1924 Viena)Jaroslav Hasek (Checoslovaquia; 1923).Kalil Ghibran (New York; 1931 Líbano).Umberto Saba (“Umberto Poli”) (Italia; 1957).
António Feijó: Líricas e Bucólicas (poesía).António Serrão de Castro (1610-1684): Os ratos da Inquisição. Escrito nos dez anos que estivo preso pola Inquisición. Editado por Camilo Castelo Branco.Camilo Castelo Branco: A brasileira de Prazins.Gomes Leal: História de Jesus.Oliveira Martins: Quadro das Instituições Primitivas.Ramalho Ortigão: A Holanda.Teófilo Braga: Contos tradicionais do povo português.
Àngel Guimerà: Judith de Welp (teatro).Francesc Matheu: La copa. Brindis i cançons.Josep Feliu i Codina: El gra de mesc (teatro).Narcís Oller: Notes de colors (narrativa curta).
Comeza a publicarse en Madrid o 4 de febreiro “Los Dominicales del Libre Pensamiento” que sufriu numerosas denuncias e ataques, conseguindo sobrevivir ata o 15 de xullo de 1900.Edición popular do Ossián, de Macpherson, na “Biblioteca Universal” de Madrid, traducido por A. Lasso de la Vega.Emilia Pardo Bazán: La cuestión palpitante e La tribuna.Palacio Valdés: Marta y María.
Camillo Boito: Senso (narrativa).Émile Zola: Au bonheur des dames.G. de Maupassant: Une vie.Giovanni Verga: Novelle rusticane.L’Isle Adam: Contes cruels.Mark Twain: Vida no Mississippi.Paul Lafargue: O dereito á preguiza (traducido ao galego no 2000 por Edicións Positivas).Philippe-Auguste Villiers deRobert Louis Stevenson: Treasure island (A illa do tesouro).
Morren:
Gonçalves Crespo (Lisboa; 1846 Rio de Janeiro).
Iván Turgueniev (1818 Rusia).
Nacen:
O director de cine Mauritz Stiller (1928).
Gaudí reinicia as obras da Sagrada Familia.
Créase a “Comisión de Reformas Sociales”.
Asasinatos en Cádiz son atribuídos a unha sociedade criminal denominada “La Mano Negra”.
Sagasta forma novo goberno.
Fracaso dun levantamento republicano en Badajoz.
A peseta deixa de ser convertible en ouro.
O 26 de xullo promúlgase a Nova Lei de Imprenta que regulará o sector periodístico ata a Guerra Civil. Suprímese a autorización previa para as publicacións, facendo responsable último de canto se publique ao director ou ao propietario.
Inaugúrase a “Academia Militar General”.
Protectorado francés sobre Tonkin e Annan.
Maxim inventa a ametralladora.
Tratado de Ancón: asínase a paz entre Perú e Chile.
Aceptación xeral do tempo medio de Greenwich, que permite establecer zonas horarias en todo o mundo.
Francia regala a Estados Unidos a Estatua da Liberdade.Morre Karl Marx (Londres; 1818Tréveris).
