Diferenzas entre revisións de «1946»
(→File:Mail-client-Breeze-Icon.svgEpistolario) |
(→25px|Flag CPLP.gif 25px|Cataluña 25px|Flag of Spain Outras culturas) |
||
(Non se amosa 23 revisións do historial feitas polo mesmo usuario.) | |||
Liña 64: | Liña 64: | ||
||O pintor Xesús Vázquez Pérez (Pentes, Ourense). | ||O pintor Xesús Vázquez Pérez (Pentes, Ourense). | ||
|- | |- | ||
− | ||A pintora Ana Martínez Pasarín (Buenos Aires). | + | ||A pintora Ana Martínez Pasarín (Buenos Aires; 2024). |
|- | |- | ||
||A pintora Dolores Padín Fernández (Santiago de Compostela). | ||A pintora Dolores Padín Fernández (Santiago de Compostela). | ||
Liña 287: | Liña 287: | ||
* [[wikipedia: gl: Xosé María Álvarez Blázquez |Xosé María Álvarez Blázquez ]] casa con María Luísa Cáccamo Frieben. | * [[wikipedia: gl: Xosé María Álvarez Blázquez |Xosé María Álvarez Blázquez ]] casa con María Luísa Cáccamo Frieben. | ||
* En xaneiro, [[wikipedia: gl: Ramón Piñeiro | Ramón Piñeiro ]] viaxa clandestinamente a París co encargo de contactar co Goberno Republicano no exilio e apoiar a candidatura de Castelao como ministro de Giral. Entrevístase con Giral, con Aguirre, con Tarradellas, con Manuel de Irujo, con Líster... Á volta é detido en Madrid e condenado a seis anos de cárcere dos que cumprirá tres en Alcalá de Henares, Ocaña e Yeserías. | * En xaneiro, [[wikipedia: gl: Ramón Piñeiro | Ramón Piñeiro ]] viaxa clandestinamente a París co encargo de contactar co Goberno Republicano no exilio e apoiar a candidatura de Castelao como ministro de Giral. Entrevístase con Giral, con Aguirre, con Tarradellas, con Manuel de Irujo, con Líster... Á volta é detido en Madrid e condenado a seis anos de cárcere dos que cumprirá tres en Alcalá de Henares, Ocaña e Yeserías. | ||
+ | * O 27 de xullo, Castelao parte para Francia no buque "Campana". O 31 recala xunto con Augusto Barcia en Río de Janeiro, onde foron homenaxeados por exiliados republicanos españois, galegos, e portugueses. Entre os portugueses acudiron Jaime Cortesão, Moura Pinto, Ricardo Seara e Emilio Velho. | ||
* [[wikipedia: gl: Ramón Torrado | Ramón Torrado ]] dirixe “Mar abierto”, rodada en Galicia. | * [[wikipedia: gl: Ramón Torrado | Ramón Torrado ]] dirixe “Mar abierto”, rodada en Galicia. | ||
* [[wikipedia: gl: Laxeiro | Laxeiro ]]: “Entroido”. | * [[wikipedia: gl: Laxeiro | Laxeiro ]]: “Entroido”. | ||
Liña 316: | Liña 317: | ||
|- | |- | ||
|| | || | ||
− | O 10 de xaneiro, Castelao, dende Buenos Aires, escribe a José Antonio de Aguirre en New York: | + | O 10 de xaneiro, Castelao, dende Buenos Aires, escribe a [[wikipedia: es: José Antonio Aguirre | José Antonio de Aguirre]] en New York: |
Mi querido amigo: Aldasoro me entregó una copia de tu contestación a la Pasionaria, que a mi me ha parecido agudísima, y ahora te toca a ti conocer la mia, que te envío en copia adjunta [...] | Mi querido amigo: Aldasoro me entregó una copia de tu contestación a la Pasionaria, que a mi me ha parecido agudísima, y ahora te toca a ti conocer la mia, que te envío en copia adjunta [...] | ||
En mi contestación a la Pasionaria hago notar que yo no tengo la obligación de ser gubernamental y no quise ocultar que deseamos la entrada de un representante gallego en el Gobierno, si ése se amplía o reorganiza [...] Así, pues yo te pido que no dejeis de reclamar un puesto representativo de los gallegos siempre que lo reclameis para otros sectores, lo cual agradeceremos de verdad. | En mi contestación a la Pasionaria hago notar que yo no tengo la obligación de ser gubernamental y no quise ocultar que deseamos la entrada de un representante gallego en el Gobierno, si ése se amplía o reorganiza [...] Así, pues yo te pido que no dejeis de reclamar un puesto representativo de los gallegos siempre que lo reclameis para otros sectores, lo cual agradeceremos de verdad. | ||
Liña 322: | Liña 323: | ||
La marcha del galleguismo sigue aceleradamente hacia su meta y las noticias que nos llegan del interior son cada vez más optimistas. [...] | La marcha del galleguismo sigue aceleradamente hacia su meta y las noticias que nos llegan del interior son cada vez más optimistas. [...] | ||
''Obras Castelao'' V. 6 nº 222 Galaxia 2000). | ''Obras Castelao'' V. 6 nº 222 Galaxia 2000). | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | Con data de 11 de xaneiro, Castelao diríxese por carta a [[wikipedia: gl: Manuel Portela Valladares | Manuel Portela Valladares]] : | ||
+ | Envíolle copia da miña resposta á Pasionaria, xunto coa que lle mandou [[wikipedia: es: José Antonio Aguirre | Aguirre]] , por se vostede non-a coñece [...] | ||
+ | Do noso viaxe a México sacamos moito proveito, máis do camiño que da estadía [...] O ideal galeguista xa é un movimento irrefrenabel nas colonias galegas de América [...] Non é mester decirlle que o ambente de México é ruin por todos conceitos. O desbaraxuste multiplicouse coa división dos partidos. [...] Nós conseguimos que na declaración ministerial se recoñecera o dereito de Galicia á súa autonomía e que se lembrase a loita portuguesa pol-a liberdade. [...] | ||
+ | E co dito abonda para que entremos no asunto que quero plantearlle a vostede. Eu sei, meu querido don Manuel, que o arquivo das Cortes saiu enteiro de Barcelona para París e que pol-o tanto, alí debeu estar a documentación do Estatuto galego, pois fora levado de Madrid a Barcelona con obxeto de poder darlle estado parlamentario na sesión de Montserrat [...] Eu non podía nin debía levantar a lebre pois de que o arquivo das Cortes está en París sabeo moi pouca xente [...] Collín medo de descobrir o paradeiro do Estatuto, sabendo a cencia certa que o farían desaparecer [...] Deposito, pois, en vostede esta custión tan intresante, ao mer ver. Vexa vostede a trascendencia que terá o feito de que os diputados galegos poideramos presentalo na Comisión de Estatuto Galego que quedou formada. Tal vez tivésemos que rescatar eses documentos con métodos propios dos ladroeiros pero todo eso faríase... | ||
+ | ''Obras Castelao'' V. 6 nº 223 Galaxia 2000). | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | Castelao escribe a [[wikipedia: ca: Carles Pi i Sunyer | Pi i Sunyer ]] (16 de xaneiro): | ||
+ | [...] Ya Irujo le habrá contado, al detalle, todo lo que hicimos en México y lo que hubiéramos podido hacer si la unión de catalanes, vascos y gallegos fuese un hecho real, nacido de la última convicción de todos. Galeuzca no ha funcionado durante la tramitación de la crisis y al formarse el Gobierno Giral aumentaron las timideces anteriores [...] Creo que lo primero que se debe rechazar son los halagos que se nos hacen por separado, pues sólo en la solidaridad de catalanes, vascos y gallegos residiría la garantía, ya de por sí muy relativa, de nuestras futuras libertades. [...] Estamos viendo, además, como avanza la sombra de Lerroux en el campo republicano y como hasta los socialistas van adaptándose a las formas más claudicantes y desprecibles del Lerrouxismo. [...] | ||
+ | Sin embargo, voy a realizar un esfuerzo para vencer mis escrúpulos, agarrándome a la pequeña y única esperanza que nos queda: la de ampliar y reforzar el Gobierno Giral. [...] | ||
+ | ''Obras Castelao'' V. 6 nº 224 Galaxia 2000). | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | Con data de 17 de xaneiro, Castelao escribe a [[wikipedia: ca: Josep Irla i Bosch | Josep Irla ]]: | ||
+ | [...] El entendimiento –sentido, pero no convenido- de catalanes, vascos y gallegos no ha funcionado en la tramitación de la crisis, y este hecho no se lo cito a V. como reproche, sino como ejemplo de imprevisión, pues al dejar a Galicia fuera del Gobierno se perdió una tercera parte de la energía común. | ||
+ | Dejando a un lado cuestiones de mucha trascendencia y refiriéndome solamente al episodio político que se avecina, si, en efecto, se ampliase el Gobierno Giral, yo me permito rogarles que consideren la utilidad que podría prestarles un ministro galleguista. [...] | ||
+ | ''Obras Castelao'' V. 6 nº 225 Galaxia 2000). | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | O 17 de xaneiro, Castelao escribe a Josep Tarradellas a París: | ||
+ | Como no conozco la dirección del Presidente Irla, le adjunto una carta para él y la copia de la contestación que le envié hace días a la Pasionaria [...] | ||
+ | No sé si el Gobierno Giral llegará a ampliarse; pero si tal hecho se produjese, yo espero que Galicia tendrá una representación al lado de las de Catalunya y Euzcadi, pues de repetirse el agravio que se nos hizo durante la tramitación de la crisis última, no creo que volviésemos a callar. Frente a los propósitos claudicantes que surgen del campo republicano, yo creo que debemos defender la República con dientes y uñas, para lo cual no hay más remedio que reforzar el Gobierno Giral con nuestra incorporación en él, por lo que yo le ruego que nos ayude a este objeto, que tal vez nos lleve a un fin feliz [...] | ||
+ | ''Obras Castelao'' V. 6 nº 226 Galaxia 2000). | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | Con data de 21 de febreiro, Castelao escribelle a [[wikipedia: gl: Manuel Portela Valladares | Manuel Portela Valladares]]: | ||
+ | Leo con atención as suas cartas porque nelas sempre agroman ilusións que non se catan no campo republicán, si é que nese campo houbo algunha vez primaveira [...] | ||
+ | Para min non hai outro ideal máis caro que o de salvar a República, ben entendido que a República non é o primeiro para nós, pois unha República que non dea satisfaición aos anceios profundos de Galiza, para nós non sería República, i entón a miña ideia resúmese en dúas verbas: República e Galiza. | ||
+ | [...] Agora ben; se no goberno hai representantes dos países autónomos non vexo por que non debe habelo do país que xa gañou o dereito a ser autónomo. Negarlle a Galiza un representante no Goberno soio porque non se aprobou o seu Estatuto resulta unha dobre ofensa para nós, a de non dar un ministro e a de non aprobar o Estatuto. Entendo, pois, que se a esclusión de Galiza no Goberno de unión nacional resultaría intolerable porque ofendería o noso honor. Xa que vostede o sabe, eu non lle nego que pensamos en vostede para representar a Galiza no Goberno Giral [...] | ||
+ | Con Galiza xa non se xoga, e tanto val que prieto se opoña aos nosos lexítimos anceios, como que se opoña o demo do inferno. A demanda dun posto no ministerio xa non é cousa que poida decidir Giral nin é cousa que se poida someter ao xogo político en uso [...] | ||
+ | ''Obras Castelao'' V. 6 nº 227 Galaxia 2000). | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | O 30 de marzo, Castelao escribe a París a [[wikipedia: gl: José Giral | José Giral]]: | ||
+ | He recibido un calegrama de V. ofreciéndome un puesto en el Gobierno de su presidencia, que acepté inmediatamente. Supongo que mi contestación habrá llegado a sus manos, pues he visto que mi nombre figura en la lista de los nuevos ministros [...]. | ||
+ | Así pues, yo le escribo sin más objeto que el de manifestarle mi vivo deseo de llegar cuanto antes a París, para lo cual necesito el visado consular o diplomático y los medios que V. tenga a bien ofrecerme [...] | ||
+ | ''Obras Castelao'' V. 6 nº 229 Galaxia 2000). | ||
|} | |} | ||
Liña 342: | Liña 406: | ||
|- | |- | ||
|| | || | ||
− | No artigo de Henrique Monteagudo “Unha tentativa de refundación do Partido Galeguista no exilio (Buenos Aires, 1946). Cartas trocadas entre Xosé Núñez Búa e Luís Seoane co Partido Galeguista | + | No artigo de Henrique Monteagudo “Unha tentativa de refundación do Partido Galeguista no exilio (Buenos Aires, 1946). Cartas trocadas entre Xosé Núñez Búa e Luís Seoane co Partido Galeguista do interior” (Revista Grial, nº 235; 2022) recóllense catro cartas que “poñen de relevo que ao menos unha fracción de galeguistas da diáspora, liderados por Xosé Núñez Búa e Luís Seoane, estaba en desacordo coa liña política de Castelao en relación co Consello de Galiza e co Partido galeguista do interior, e mostráronse dispostos a crear delegacións do segundo no desterro, baixo a obediencia da dirección clandestina reconstruída en Galicia”. |
− | do interior” (Revista Grial, nº 235; 2022) recóllense catro cartas que “poñen de relevo que ao menos unha fracción de galeguistas da diáspora, liderados por Xosé Núñez Búa e Luís Seoane, estaba en desacordo coa liña política de Castelao en relación co Consello de Galiza e co Partido galeguista do interior, e mostráronse dispostos a crear delegacións do segundo no desterro, baixo a obediencia da dirección clandestina reconstruída en Galicia”. | ||
En carta dende Buenos Aires con data de 15 de novembro, asinada por Núñez Búa e Luís Seoane dise entre outras cousas: | En carta dende Buenos Aires con data de 15 de novembro, asinada por Núñez Búa e Luís Seoane dise entre outras cousas: | ||
"1º- Enxerguemos que toda a nosa aición política aquí debe ter como fin a Galiza e arrincar do Ideario galeguista. | "1º- Enxerguemos que toda a nosa aición política aquí debe ter como fin a Galiza e arrincar do Ideario galeguista. | ||
Liña 364: | Liña 427: | ||
hespañois, como por exemplo o vasco, puxo nas mans dos enemigos de Galiza e da sua liberdade, a arma legal para deixarnos ao marxe da formación do goberno”. | hespañois, como por exemplo o vasco, puxo nas mans dos enemigos de Galiza e da sua liberdade, a arma legal para deixarnos ao marxe da formación do goberno”. | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | Con data de 31 de marzo Castelao, dende Buenos Aires diríxese por carta aos galeguistas do interior: | ||
+ | [...] Cicáis xa non estea en Bos Aires cando as Anduriñas volvan, pero non deixedes de utilizar este correio, pois aquí seguirá funcionando a cabeza do galeguismo en América. E deiquí mandaranme todo a Franza [...]. | ||
+ | Escrebinlle a Aguirre, Irujo, Irla, Pi Sunyer, Tarradellas e outros xerifaltes, decíndolles que de non entrar un representante galego no Goberno xa non atopariamos ningunha razón que xustificase a pertencia de Galeuzca [...] | ||
+ | En América até os galegos menos galeguistas son partidarios do Estatuto e da República Federal [...] O punto negro era Franza. Alá hai moi poucos galegos e os poucos que hai están apolillados pol-o comunismo hespañol. Portela é a bandeira que atoparon e que enarbolan torpemente, pois nin Portela é home de servir a unha causa que n on lle reporte beneficios inmediatos nin eles poderán domeñar a un político de tantas polainas. [...] | ||
+ | [...] recibimos noticia de que un galeguista do interior chegara a París para xestionar a entrada dun ministro galego no Goberno. [...] Tivemos a desgracia de que Santiago (Santiago Pol era o alcume na clandestinide de Ramón Piñeiro. Despois da súa detención en abril de 1946, este alcume pasou a ser utilizado por Fermín Penzol) non coñecera o informe que vos mandei, antes de sair para Franza e despois tiven a desgracia de que él saira de París denantes de recibir a miña carta [...] | ||
+ | O día 21 recibín un parte de Giral no que me di o siguente: “Ampliado goberno entrada comunista federal derecha republicana. Ruégole acepte puesto representación galleguista” [...] Respondinlle deseguida: “Acepto representación honrosa en gobierno su presidencia” [...] | ||
+ | Pois ben; nós regaleguizamos ás nosas entidades, desviándoas e diferenciándoas das demáis, sen amingoarlle o seu natural republicanismo [...] Quero decirvos que non actuei por igoal en todas partes, pois a nosa emigración varía estraordinariamente según o país en que está establecida. Pois ben; en Nova York, que son predomiñantemente mariñeiros faleilles maís ao corazón que á cabeza [...] | ||
+ | Na Habana creamos a “Hermandad Gallega” –así en castellano- como un partido do Centro Gallego, para loitar cos outros que levaban a política da nosa máis prestixiosa e potente institución cara o totalitarismo, e con este partido vencemos aos feixistas nas elecións do ano 1939 –cousa nunca vista- . Cando eu abandoei a illa de Cuba deixei alí unha forza orgaizada, que representaba a “unión” de todol-os galegos republicáns, libre do desbaraxuste hespañol [...] A todo esto, dispois da miña ausencia, chegou alí Santiago Álvarez, fanático comunista, e vendo unha entidade galega trunfadora, forte, afervoadamente antifeixista, na que había moitos comunistas, pensou absorbela para o seu partido e sóio logrou dividila [...] | ||
+ | En México espaventaron aos “vellos residentes” –que son poucos- e puxéronse a xogar aos partidos. Os comunistas, que soio tratan de imitarnos e roubarnos as ideas, ao ver que en Bos Aires tiñamos unha orgaización en tremor de iniciativa, que camiñaba cara a unidade, crearon a “Alianza Nazonal Galega”, con algúns galeguistas desourentados, con republicáns de esquerda e, naturalmente, cos comunistas redaitores de manifestos, que os demáis firmaban. Tiveron un periódico “Galicia”, que se publicaba cando podían e que espullaban habilidosamente para armar confusión. En verdade, esta entidade era unha leda ficción política, que soio servía para embafar a concencia dalgúns galegos dados ao estremismo social e político, pero que non facía mella nos demáis. [...] | ||
+ | Non sei cando poderei sair para Franza; pero sairei sen perda de tempo [...] | ||
+ | (''Obras Castelao'' Vol 6, Epistolario nº 230 Galaxia 2000). | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | Castelao, dende Buenos Aires diríxese por carta aos galeguistas do interior (7 de xullo): | ||
+ | Moito nos apenou a detención dos irmáns que estaban en Madrid. Xa tiñamos coñecimento d-elo, por Iruxo; pero coidábamos que non foran detidos por “galeguistas” e confiábamos en que se iñorase a saída de Santiago (Ramón Piñeiro) a París [...] Era natural que non abandoase París mentres eu non chegara alá, pois así me sustituiría provisionalmente no Goberno e cando eu chegase orgaizaríamos de verdade a representación de galiza no eisilio [...] Foise e agora non somentes está preso, senón que nos priva do seu estraordinario valimento, ensumíndonos a todos en tribulacións terribles. [...] Sairei de Bós Aires, pero eiquí queda Alonso Ríos, Elpidio e Picallo, asistidos por unha orgaización de tipo irmandiño e un grupo de amigos e irmáns que valen o que pesan. | ||
+ | [...] ¿Queredes facernos o favor de decir si hai ou non guerrilleiros nos montes, se a aición destes guerrilleiros é importante ou non [...] | ||
+ | Dende logo debo decirvos que me conviría que fórades pensando en quén debe sustituir a Santiago, que según carta súa pensaba ir a París para axudarme [...]. | ||
+ | (''Obras Castelao'' Vol 6, Epistolario nº 234 Galaxia 2000). | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | Dende o barco “Campana”, Castelao escribe a [[wikipedia: gl: Manuel Irujo Ollo | Manuel de Irujo]] (29 de xullo). | ||
+ | [...] Llevo mucha fé y un espíritu dispuesto a cualquier sacrificio, siempre que la palabra República signifique la libertad de todos los hombres y de los pueblos, es decir, siempre que pueda consustancializar a mi Galicia con mi República. [...]. | ||
+ | (''Obras Castelao'' Vol 6, Epistolario nº 235 Galaxia 2000). | ||
+ | |||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | |||
+ | O 30 de setembro, dende París, Castelao diríxese por carta a Alberto Prada: | ||
+ | [...] En cuanto a la misión que aquí me trajo sólo puedo decirte que no ha de ser inútil. Desde luego, la existencia de este Gobierno asegura la caida de Franco en breve plazo [...] En cuanto a mi misión galleguista puedo asegurarte que hemos ganado mucho terreno a los enemigos y que mi permanencia en el Gobierno asegurará la libertad de Galicia, si es que el Gobierno la gana para España. [...] | ||
+ | (''Obras Castelao'' Vol 6, Epistolario nº 236 Galaxia 2000). | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | || | ||
+ | |||
+ | O 20 de decembro, Castelao escribe a Santiago Pol dende París: | ||
+ | Empezarei dicíndolle que non sei quenes son os homes que agora dirixen o Partido galeguista, e coido ter dereito a saber quén dende tan lonxe pretende someterme ao seu mandado e darme leicións que nin pedín nin necesito. [...] | ||
+ | Está visto que vostedes, os homes do novísimo Comité, nunca leron os informes que dende América mandara eu ao Partido, ou que dispois de lidos, non lle concederon creto ningún. Soio así se concibe que vostedes decretaron o que eu debo facer no esterior, dando por inútil todo canto fixen. [...] | ||
+ | As aparencias son de que vostedes xa fixeron no interior todo canto era posible facer e que agora sóbralles tempo para orgaizaren e discipriñaren o galeguismo desterrado. [...] | ||
+ | Advírtolles que prefiro deixar os meus osos en calisquera curruncho estranxeiro a retornar amnistiado a unha Galiza vencida. [...] | ||
+ | Eu no desterro son galeguista de todol-os partidos, anque no corazón leve sempre o Partido Galeguista. | ||
+ | Esta carta, brutalmente siceira, responde a un estado de ánimo que vostedes provocaron e que xa non podía agacharse por máis tempo [...] | ||
+ | (''Obras Castelao'' Vol 6, Epistolario nº 237 Galaxia 2000). | ||
==Sumarios== | ==Sumarios== | ||
Liña 382: | Liña 506: | ||
'''Nacen''' | '''Nacen''' | ||
* [[wikipedia: pt: Domingos Lobo | Domingos Lobo]] (Nagozela, Santa Comba Dão). | * [[wikipedia: pt: Domingos Lobo | Domingos Lobo]] (Nagozela, Santa Comba Dão). | ||
− | * [[wikipedia: pt: Eduarda Dionísio | Eduarda Dionísio]] (Lisboa). | + | * [[wikipedia: pt: Eduarda Dionísio | Eduarda Dionísio]] (Lisboa; ibídem 2023). |
* J.H. Santos Barros (Angra de Heroísmo, Açores; Mérida, España 1983). | * J.H. Santos Barros (Angra de Heroísmo, Açores; Mérida, España 1983). | ||
* [[wikipedia: pt: José Alexandre Gusmão | José Alexandre Gusmão]] “Xanana Gusmão” (Manatuto, Timor). | * [[wikipedia: pt: José Alexandre Gusmão | José Alexandre Gusmão]] “Xanana Gusmão” (Manatuto, Timor). | ||
* José Correia Guedes (Porto). | * José Correia Guedes (Porto). | ||
− | * [[wikipedia: pt: Lídia Jorge | Lídia Jorge]] | + | * [[wikipedia: pt: Lídia Jorge | Lídia Jorge]] (Boliqueime, Algarve). |
* [[wikipedia: pt: Maria José de Lancastre | Maria José de Lancastre]] (Lisboa). | * [[wikipedia: pt: Maria José de Lancastre | Maria José de Lancastre]] (Lisboa). | ||
* [[wikipedia: pt: Olinda Beja | Olinda Beja]] (Guadalupe, São Tomé e Príncipe). | * [[wikipedia: pt: Olinda Beja | Olinda Beja]] (Guadalupe, São Tomé e Príncipe). | ||
+ | |||
+ | |||
Liña 403: | Liña 529: | ||
* Alfredo Cortês (Oliveira de Azaméis; 1880 Estremoz). | * Alfredo Cortês (Oliveira de Azaméis; 1880 Estremoz). | ||
* Eduardo Schwalbach (Lisboa; ibídem 1860). | * Eduardo Schwalbach (Lisboa; ibídem 1860). | ||
+ | |||
+ | |||
Liña 510: | Liña 638: | ||
− | Miguel Torga: ''Odes. | + | Miguel Torga: ''Odes''. No volume III do seu ''Diario'' escribe: “Filho ocidental da Ibéria, a Espanha foi sempre um dos meus pontos de honra. Desde que num remoto dia fui a Santiago de Compostela ver o Portal da Glória, nunca mais pisei o seu chão ou pronunciei o seu nome sem amor. A minha pátria cívica acaba em Barca de Alva; mas a minha pátria telúrica só finda nos Pirenéus”. (Carlos Mendes de Sousa: ''Cartas para Miguel Torga''. D. Quixote 2020). |
Liña 553: | Liña 681: | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | |||
Liña 565: | Liña 695: | ||
'''Nacen:''' | '''Nacen:''' | ||
* [[wikipedia: ca: Damià Huguet Roig | Damià Huguet Roig]] (Campos; ibídem 1996). | * [[wikipedia: ca: Damià Huguet Roig | Damià Huguet Roig]] (Campos; ibídem 1996). | ||
− | * [[wikipedia: ca: Maria Antònia Oliver Cabrer | Maria Antònia Oliver Cabrer]] (Manacor). | + | * [[wikipedia: ca: Maria Antònia Oliver Cabrer | Maria Antònia Oliver Cabrer]] (Manacor; 2022 Sencelles). |
* [[wikipedia: ca: Montserrat Roig i Fransitorra | Montserrat Roig i Fransitorra]] (Barcelona; ibídem 1991). | * [[wikipedia: ca: Montserrat Roig i Fransitorra | Montserrat Roig i Fransitorra]] (Barcelona; ibídem 1991). | ||
* [[wikipedia: ca: Ramon Gomis i de Barbarà | Ramon Gomis i de Barbarà]] (Reus). | * [[wikipedia: ca: Ramon Gomis i de Barbarà | Ramon Gomis i de Barbarà]] (Reus). | ||
Liña 609: | Liña 739: | ||
* [[wikipedia: es: Miguel d'Ors | Miguel d'Ors]] (Santiago de Compostela). | * [[wikipedia: es: Miguel d'Ors | Miguel d'Ors]] (Santiago de Compostela). | ||
* [[wikipedia: es: Vicente Molina Foix | Vicente Molina Foix]] (Elxe). | * [[wikipedia: es: Vicente Molina Foix | Vicente Molina Foix]] (Elxe). | ||
+ | |||
+ | |||
Liña 622: | Liña 754: | ||
* Eduardo Marquina (1879 Barcelona). | * Eduardo Marquina (1879 Barcelona). | ||
+ | |||
+ | |||
Liña 687: | Liña 821: | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | |||
Liña 700: | Liña 836: | ||
* [[wikipedia: es: Joe Bageant | Joe Bageant]] (Winchester, Virginia; 2011). | * [[wikipedia: es: Joe Bageant | Joe Bageant]] (Winchester, Virginia; 2011). | ||
* [[wikipedia: es: Julian Barnes | Julian Barnes]] (Leicester. Reino Unido). | * [[wikipedia: es: Julian Barnes | Julian Barnes]] (Leicester. Reino Unido). | ||
− | * [[wikipedia: es: Patti Smith | + | * [[wikipedia: es: Patti Smith | Patti Smith ]] (Chicago). |
* [[wikipedia: es: Paul Preston | Paul Preston ]] (Liverpool). | * [[wikipedia: es: Paul Preston | Paul Preston ]] (Liverpool). | ||
* [[wikipedia: es: Philip Pullman | Philip Pullman]] (Norwich). | * [[wikipedia: es: Philip Pullman | Philip Pullman]] (Norwich). |
Revisión actual feita o 18 de setembro de 2024 ás 15:03
Índice
Cultura galega
Nacementos/Pasamentos
Pasamentos |
---|
Literatura |
Daniel Pernas Nieto (Mondoñedo; 1884 Quende, Abadín). |
Juan Fernández Gil y Casal (Vilagarcía; ibídem 1863). |
Outros |
O musicólogo Mauricio Farto Parra (1867 Valladolid). |
O escritor e profesor de literatura Manuel Remuñán García (Santiago; ibídem 1894). |
O naturalista Ramón Sobrino Buhigas (Valladolid; 1888 Pontevedra). |
Publicacións
Galegas
- Antón Alonso Ríos : “Centenario da Revolución Galega do ano 1846” (“A Nosa Terra” nº 447).
- Antón Zapata García : “Antón Vilar Ponte” (“A Nosa Terra” nº 445): Foi un rexo fidalgo sin máis armas que a pruma / pra brandel-a no dreito de unha Patria irredenta,/ ¡ unha Patria que loita pra integrarse na suma / dos seus bens, ¡seus bens propios!, sin tutora oprobenta!.
- No nº 448 “Galiceibe”:A deusa redenzora de Galiza /-a boa e xenerosa Galiceibe-,/ dempóis de cinco séculos escrava,/ rogóulle ás mocedades a liberten.
- No nº 452: “Dos boos e xenerosos” Antón Alonso Ríos : De fronte a ti me cadro, / pra che render homaxe, por bóo e xeneroso:/ ti fostes un valente no Chan Patricio Noso,/ luitando contra o feixe que ensanguentou o Adro.
- Arturo Noguerol Buxán : “Verba maxistral. Políteca social” (“A Nosa Terra” nº 452.
- Avelino Díaz : “Zejel” (A Nosa Terra” nº 444).
No nº 447 “Pastorela”:
Meu corazón campesiño
foise camiño do mar;
quería ser mariñeiro
e non sabía remar.
No nº 448 “¡Aleluya! ¡Aleluya!
- Avelino Gómez Ledo : Ángel Amor Ruibal o la sabiduría con sencillez (biografía).
- Celestino Luis Crespo y Crespo : Brétemas mariñás (Imp. de M. Villuendas. Betanzos). Primeira publicación en galego despois da guerra civil, fóra da Galicia da diáspora, quedando ás veces esquecida como tal a favor da obra de Iglesia Alvariño Cómaros verdes (1947).
- Cunqueiro colabora na revista Finisterre con Historia de las tabernas gallegas. Tamén colaboran nesta revista Wenceslao Fernández Flórez e Vicente Risco. A revista “Finisterre” é a primeira publicación de posguerra que introduce textos en galego. Desaparece no mes de outubro co nº 31. Esta revista, que se editaba en Pontevedra (1943), pasa a publicarse en Madrid. No número 24, correspondente a xaneiro deste ano publícanse os “Seis poemas galegos” de Lorca.
- Eduardo Blanco Amor : Cantos a Galiza encadeada (Publícanse no periódico “Galicia” o 20 de xullo). O canto II “Heroe” di así:
Afirman as sostidas dos coengos,
os coroados, cornudos coroneles,
os cregos de cazata e mailos bispos
d’hostia mollada en sangue de cristianos
i os a xornal tristeiros cagatintas,
afirman que eres nado na Galiza
de galega muller e pai estrano.
¡Máis me doi esa trola que os teus crimes!
¡Que has de ser ti galego, tangaraño,
ollos de peixe podre, maricallas!.
- Manuel Celso Garrido : colabora en “A Nosa Terra”.
- Manuel Buxán Rivas : “Anverso e reverso da Illa de San Simón” (“A Nosa Terra” nº 447): “Sete anos e tres meses estiven preso e cinco paseinos naquela illa…”.
- Raimundo García Domínguez “Borobó” : Lacón con grelos / Cacho de broa / Anacos (crónicas en “La Noche”).
- Ramón Otero Pedrayo: Un horizonte gallego (Santiago). Mantén en “La Región” de Ourense unha sección en castelán titulada “Los caminos de Galicia”. A partir do 25 de marzo, comeza a colaborar no xornal compostelán “La Noche” coa sección “Parladoiro”, escrita en galego. O seu derradeiro artigo en galego saiu o 2 de abril de 1949, segundo José Goñi Aizpurua, debido á morte do tipógrafo, sendo complicado atopar outro que soupese montar textos en galego. Continuou colaborando con textos en castelán.
- Ramón Rey Baltar “Verduguillo” publica na revista “A Nosa Terra” (nº 445) o poema “A Matanza do Porco”:
¡Ai! Hespaña enteira,
que oxe morde o freno,
brincará ese día
tola de contento.
No 447 “¡Viva Farruco Primeiro!:
No Parlamento hespañol,
un parlamento “mucamo”
sin duda a causa do alcohol,
ou por adular ao amo,
berrou un gran lengüeteiro:
¡Viva Farruco Primeiro!
No nº 448: “Relembrando o plebiscito”.
No 449 “O Porco está farruco”:
¡Pobre patria miña,
que xaz engrillada!
¿Xurdirá un Mesias
que veña a salvala?
No nº 453: “Unha encrucillada”:
Na Asambreia agora
hai un gran rebumbio.
¿Ao xeneralísimo
daránlle o cañuto?
No 453 “¡Eu tiña tres soles! (Romance da nai dorida).
No 454: “O Porco está intranquilo”:
Na Corte da Hespaña,
digo, no cortello
que ten nos Madriles
o porco do demo,
non fai moitos días
houbo gran xaleo”.
No nº 455 ¡Probes paxariños!
Vázquez da Xesta: “Como se engaiola aos povos” (“A Nosa Terra” nº 449. No nº 450: “¡Ai daquéles que non cumpran a manda dos mártires”.
No nº 452: “Encol da doutrina federalista no mundo”.
No nº 453: “Gales pede a independencia”.
- No nº 445 de A Nosa Terra (febreiro) dise en “Ofensiva xeral”: “Por fin, parece que as cousas de Hespaña van a ser tomadas en serio. Tanto Francia como Norteamérica están decididas a provocar a caída do réxime falanxista. Inglaterra mantense nunha actitude de reserva, pero empeza a impacientarse. Rusia observa e cala”. Nese mesmo número recóllese a “Exposición del Prof. A. Alonso Ríos a la colonia gallega, hecha por Radio Buenos Aires, en la audición Recordando a Galicia”, el 17 del corriente mes”: “Nuestro sentimiento del paisaje, nuestra tenacidad, nuestro espíritu de empresa y ese orgullo de nuestra honradez insobornable, deben acrecentar la herencia espiritual con que el hogar y la escuela habrán de dotar a nuestros descendientes. […] Y es igualmente necesario crear el sistema de instituciones culturales adecuadas que, en un ambiente favorable, cultiven y consoliden los atributos peculiares y fundamentales de nuestra personalidad tradicional”.
- No nº 446 figura o titular: “ Castelao , ministro”: “O presidente republicano hespañol, D. Diego Martínez Barrio, acaba de firmar dous decretos nomeando dous novos ministros pra integrar o gabinete do Sr. Xiral: Castelao e Santiago Carrillo. O primeiro será o representante de todos os partidos antifalanxistas galegos e o segundo o representante do partido comunista”. Castelao é nomeado, ministro sen carteira do Gabinete Giral e ten que trasladarse a París. Cesará en agosto de 1947.“O sábado 27 de xulio, a bordo do “Campana” parteu con destiño a París o máisimo persoeiro de Galiza: Castelao. Como xa é sabido vai a ocupar o seu posto de loita no goberno que preside o Dr Xiral” (“A Nosa Terra” nº 449).
- Nos números 446 e 447 figura o “ Estatuto de Galicia aprobado pol-os concellos en Compostela”.
- No 448 “Bases da Irmandade Galega de América”. Pacto de Bós Aires”. Este pacto consta de 10 puntos. O punto nº 8 di: “Facer declarazón de lealdade e acatamento ao Consello de Galiza e a Castelao, no seu dobre carácter de Presidente do mesmo e de representante de Galiza no Goberno da República”. O nº 10: Facer chegar a nosa voz de alento i-a nosa agradecida solidaridade a-os irmáns que tan heroicamente resisten no interior a opresión franquista, co compromiso de concurrir na súa axuda, baixo toda-las formas e medios posibles”.
- Nos números 448 e 449 publícase a “Carta en defensa dos galegos” polo Conde de Gondomar , don Diego Sarmiento de Acuña, “contestando aos ataques que o frade portugués Bernardo de Brito fixera aos galegos”. “Ela foi dirixida ao seu gran amigo Don Antonio de Prada, que era segredario do rei Felipe III”.
- Nos nº 451 e 453 “A verdade sobre o feixismo en Portugal” (Tomado do “Correio da Manhá”, 3 de Agosto de 1946, Rio de Janeiro).
- No nº 454: “Franco emprazado pol-a U. N. Patente repudio do réxime falanxista”.
- O número correspondente a outubro, da revista “ Galicia ” do Centro Galego de Buenos Aires está dedicado ao escritor Manuel Antonio.
Relativas a Galicia
- José Goñi Aizpúrua funda en Santiago o xornal vespertino “La Noche” (1946-1967) que substitúe a “El Compostelano” (1920-1946). Este xornal comeza a publicación de "Plumas e letras galegas", páxina semanal literaria dirixida por Antonio Couceiro Freijomil ; máis adiante suplemento dirixido por Xosé Landeira Yrago . No 1996 o Centro Ramón Piñeiro e a Xunta de Galicia realizan a edición facsímile de La Noche. Suplemento del Sábado.
- Jesús Torres Martínez dirixe “Ría”, “Ejemplar dedicado a la propaganda y exaltación de las bellezas y actividades de Marín”.
- O 1 de xuño, nace en Buenos Aires o quincenario popular de espectáculos, literatura, noticias, ciencias e artes “Cabalgata”, estaba en castelán, sendo dirixido por Lorenzo Varela e Luís Seoane xunto co escritor e editor catalán Joan Merli.
- A casa de Galicia de New York “Unity Galega”, da que Castelao foi o primeiro socio de honor, publica anualmente o boletín informativo “Casa Galicia. Unidad Gallega”.
- Comeza a publicarse en La Habana o “Boletín de la Asamblea de Apoderados del Centro Gallego”. Segundo Neira Vilas “Trátase de valiosas crónicas, nas que é doado ver o esforzo e interés común dos emigrantes de cara á institución que os agrupaba”. Publicouse regularmente uns corenta e cinco anos.
- Tamén en La Habana aparece a publicación semestral, bilingüe, “Boletín de Propaganda de la Sociedad “Unión Mugardesa”. O seu director era Gabriel Míguez Deus e deixou de publicarse no 1958.
- “Galeuzca a Francia. Con este tíduo, a prestixiosa revista que se pubricaba nesta capital baixo os auspicios de galegos, vascos e cataláns, despidese dos seus leitores no editorial que aparece no seu derradeiro número en Bós Aires coa data de xulio pasado". Recóllese esta noticia en “A Nosa Terra” nº 451 e a continuación reprodúcese o editorial da revista: “Los hombres que orientaban la revista, los que con sus juicios nos guiaban en el trabajo, unos han salido ya para Francia, y otros están a punto de marchar. Con ellos se va “Galeuzca”, y allí, en la noble, culta y acogedora nación francesa volverá a aparecer, para luego, cuando la libertad sea devuelta a los pueblos ibéricos, salir en Barcelona, en Bilbao, en Santiago, donde más convenga a los intereses de los tres pueblos que quiere servir”.
- Alejandro Finisterre: Cantos quintos (París).
- Cándido Viñas Calvo: Caminando al sol de Galicia (Pontevedra).
- Crecente Vega: Tibulo, Albio. Selección de elegías (Madrid. Consejo Superior de Investigaciones Científicas).
- Emilio e Xosé María Álvarez Blázquez publican en Vigo El libro del por qué.
- Ernesto Guerra Da Cal publica en inglés o estudo “Galician Literature” na Encyclopedia of Literatura dirixida por J. Shipley e editada en New York.
- Evaristo González Fernández “Evaristo de Sela” escribe Dime esa palabra (versos).
- Francisco Luis Bernárdez: Antología poética (Buenos Aires).
- Higinio Suárez Pedreira: La resurrección de don Quijote.
- Hugo Rocha: Itinerario da Galicia (Portugal).
- Lino Novás Calvo: En los traspatios e Cayo Canas.
- Pedro Blanco del Pueyo: Al disiparse la niebla (Madrid).
- Raimundo García Domínguez, "Borobó", incorpórase ao xornal santiagués “La Noche”.
Acontecementos
- Manuel Colmeiro realiza, en compaña dos pintores arxentinos Urruchúa, Berni, Castagnino e Spilimbergo, os murais para as Galerías de Florida, Pacífico, en pleno centro de Buenos Aires.
- Entra en funcionamento o aeroporto de Labacolla en Santiago.
- Constitúese a Agrupación Fotográfica Gallega.
- Cae presa a mestra lucense Enriqueta Otero, encargada do traballo de propaganda do núcleo comunista de Lugo, permanecendo no cárcere ata 1965. No nº 451 de “A Nosa Terra” recóllese a noticia: “Informouse que os supostos dirixentes do Partido Comunista de Lugo foron executados pol-o garrote a comenzos desta semana. Trátase dos siñores Xulio López e Ramón Vivero Geada […] As sentencias de morte que reciberon outros tres acusados foron conmutadas por prisión perpetua. Antre éstos atópase Enriqueta Otero Blanco, que resultou ferida na rodela ao resistirse a ser detida e presentouse ao xuicio camiñando coa axuda de muletas. Presúmese que dita muller era segredaria e tesoureira do Partido Comunista de Lugo”.
- José Gómez Gayoso nomeado secretario xeral do Comité Galego do PCE.
- María Mariño regresa de Euskadi e perde o seu fillo Roberto que morre ao mes e medio de nacer.
- Xosé María Álvarez Blázquez casa con María Luísa Cáccamo Frieben.
- En xaneiro, Ramón Piñeiro viaxa clandestinamente a París co encargo de contactar co Goberno Republicano no exilio e apoiar a candidatura de Castelao como ministro de Giral. Entrevístase con Giral, con Aguirre, con Tarradellas, con Manuel de Irujo, con Líster... Á volta é detido en Madrid e condenado a seis anos de cárcere dos que cumprirá tres en Alcalá de Henares, Ocaña e Yeserías.
- O 27 de xullo, Castelao parte para Francia no buque "Campana". O 31 recala xunto con Augusto Barcia en Río de Janeiro, onde foron homenaxeados por exiliados republicanos españois, galegos, e portugueses. Entre os portugueses acudiron Jaime Cortesão, Moura Pinto, Ricardo Seara e Emilio Velho.
- Ramón Torrado dirixe “Mar abierto”, rodada en Galicia.
- Laxeiro : “Entroido”.
- Manuel Garabal: “Mariñeiro de Fisterra” (óleo).
- Urbano Lugrís: “Habitación do vello mariñeiro”.
Premios
Epistolario
|
A comezos de xaneiro, Castelao escribe a Xoán López Durá desde Buenos Aires: Mándoche copia d-unha carta da pasionaria por si non-a coñeces, e tamén che mando a contestación que lle dou Aguirre e a que eu lle mandei por correio aéreo. [...] Eu necesito saber en qué disposición están as forzas galegas de México a prol do Consello pois nós estamos decididos a realizar a unidade galega tal como xa se realizou na propia Galiza. Temos entendido que tamén os comunistas de Galiza entraron na alianza democrática do noso país e non debemos retardar a reorgaización do Consello, que, dito de paso, compreu evidentes obxetivos [...] Obras Castelao V. 6 nº221 Galaxia 2000). |
O 10 de xaneiro, Castelao, dende Buenos Aires, escribe a José Antonio de Aguirre en New York: Mi querido amigo: Aldasoro me entregó una copia de tu contestación a la Pasionaria, que a mi me ha parecido agudísima, y ahora te toca a ti conocer la mia, que te envío en copia adjunta [...] En mi contestación a la Pasionaria hago notar que yo no tengo la obligación de ser gubernamental y no quise ocultar que deseamos la entrada de un representante gallego en el Gobierno, si ése se amplía o reorganiza [...] Así, pues yo te pido que no dejeis de reclamar un puesto representativo de los gallegos siempre que lo reclameis para otros sectores, lo cual agradeceremos de verdad. Empiezo a creer que Galeuzca ya no saldrá del in pace en que ha caido y que aquel pacto tripartito de que tanto hablamos en nuestras cartas –pacto y escrito y sólo pendiente de nuestas firmas- no es otra cosa que un recuerdo; pero yo nunca dejaré de proclamar su utilidad, su necesidad e incluso su conveniencia para frenar las locuras y necedades del republicanismo español [...] La marcha del galleguismo sigue aceleradamente hacia su meta y las noticias que nos llegan del interior son cada vez más optimistas. [...] Obras Castelao V. 6 nº 222 Galaxia 2000). |
Con data de 11 de xaneiro, Castelao diríxese por carta a Manuel Portela Valladares : Envíolle copia da miña resposta á Pasionaria, xunto coa que lle mandou Aguirre , por se vostede non-a coñece [...] Do noso viaxe a México sacamos moito proveito, máis do camiño que da estadía [...] O ideal galeguista xa é un movimento irrefrenabel nas colonias galegas de América [...] Non é mester decirlle que o ambente de México é ruin por todos conceitos. O desbaraxuste multiplicouse coa división dos partidos. [...] Nós conseguimos que na declaración ministerial se recoñecera o dereito de Galicia á súa autonomía e que se lembrase a loita portuguesa pol-a liberdade. [...] E co dito abonda para que entremos no asunto que quero plantearlle a vostede. Eu sei, meu querido don Manuel, que o arquivo das Cortes saiu enteiro de Barcelona para París e que pol-o tanto, alí debeu estar a documentación do Estatuto galego, pois fora levado de Madrid a Barcelona con obxeto de poder darlle estado parlamentario na sesión de Montserrat [...] Eu non podía nin debía levantar a lebre pois de que o arquivo das Cortes está en París sabeo moi pouca xente [...] Collín medo de descobrir o paradeiro do Estatuto, sabendo a cencia certa que o farían desaparecer [...] Deposito, pois, en vostede esta custión tan intresante, ao mer ver. Vexa vostede a trascendencia que terá o feito de que os diputados galegos poideramos presentalo na Comisión de Estatuto Galego que quedou formada. Tal vez tivésemos que rescatar eses documentos con métodos propios dos ladroeiros pero todo eso faríase... Obras Castelao V. 6 nº 223 Galaxia 2000). |
Castelao escribe a Pi i Sunyer (16 de xaneiro): [...] Ya Irujo le habrá contado, al detalle, todo lo que hicimos en México y lo que hubiéramos podido hacer si la unión de catalanes, vascos y gallegos fuese un hecho real, nacido de la última convicción de todos. Galeuzca no ha funcionado durante la tramitación de la crisis y al formarse el Gobierno Giral aumentaron las timideces anteriores [...] Creo que lo primero que se debe rechazar son los halagos que se nos hacen por separado, pues sólo en la solidaridad de catalanes, vascos y gallegos residiría la garantía, ya de por sí muy relativa, de nuestras futuras libertades. [...] Estamos viendo, además, como avanza la sombra de Lerroux en el campo republicano y como hasta los socialistas van adaptándose a las formas más claudicantes y desprecibles del Lerrouxismo. [...] Sin embargo, voy a realizar un esfuerzo para vencer mis escrúpulos, agarrándome a la pequeña y única esperanza que nos queda: la de ampliar y reforzar el Gobierno Giral. [...] Obras Castelao V. 6 nº 224 Galaxia 2000). |
Con data de 17 de xaneiro, Castelao escribe a Josep Irla : [...] El entendimiento –sentido, pero no convenido- de catalanes, vascos y gallegos no ha funcionado en la tramitación de la crisis, y este hecho no se lo cito a V. como reproche, sino como ejemplo de imprevisión, pues al dejar a Galicia fuera del Gobierno se perdió una tercera parte de la energía común. Dejando a un lado cuestiones de mucha trascendencia y refiriéndome solamente al episodio político que se avecina, si, en efecto, se ampliase el Gobierno Giral, yo me permito rogarles que consideren la utilidad que podría prestarles un ministro galleguista. [...] Obras Castelao V. 6 nº 225 Galaxia 2000). |
O 17 de xaneiro, Castelao escribe a Josep Tarradellas a París: Como no conozco la dirección del Presidente Irla, le adjunto una carta para él y la copia de la contestación que le envié hace días a la Pasionaria [...] No sé si el Gobierno Giral llegará a ampliarse; pero si tal hecho se produjese, yo espero que Galicia tendrá una representación al lado de las de Catalunya y Euzcadi, pues de repetirse el agravio que se nos hizo durante la tramitación de la crisis última, no creo que volviésemos a callar. Frente a los propósitos claudicantes que surgen del campo republicano, yo creo que debemos defender la República con dientes y uñas, para lo cual no hay más remedio que reforzar el Gobierno Giral con nuestra incorporación en él, por lo que yo le ruego que nos ayude a este objeto, que tal vez nos lleve a un fin feliz [...] Obras Castelao V. 6 nº 226 Galaxia 2000). |
Con data de 21 de febreiro, Castelao escribelle a Manuel Portela Valladares: Leo con atención as suas cartas porque nelas sempre agroman ilusións que non se catan no campo republicán, si é que nese campo houbo algunha vez primaveira [...] Para min non hai outro ideal máis caro que o de salvar a República, ben entendido que a República non é o primeiro para nós, pois unha República que non dea satisfaición aos anceios profundos de Galiza, para nós non sería República, i entón a miña ideia resúmese en dúas verbas: República e Galiza. [...] Agora ben; se no goberno hai representantes dos países autónomos non vexo por que non debe habelo do país que xa gañou o dereito a ser autónomo. Negarlle a Galiza un representante no Goberno soio porque non se aprobou o seu Estatuto resulta unha dobre ofensa para nós, a de non dar un ministro e a de non aprobar o Estatuto. Entendo, pois, que se a esclusión de Galiza no Goberno de unión nacional resultaría intolerable porque ofendería o noso honor. Xa que vostede o sabe, eu non lle nego que pensamos en vostede para representar a Galiza no Goberno Giral [...] Con Galiza xa non se xoga, e tanto val que prieto se opoña aos nosos lexítimos anceios, como que se opoña o demo do inferno. A demanda dun posto no ministerio xa non é cousa que poida decidir Giral nin é cousa que se poida someter ao xogo político en uso [...] Obras Castelao V. 6 nº 227 Galaxia 2000). |
O 30 de marzo, Castelao escribe a París a José Giral: He recibido un calegrama de V. ofreciéndome un puesto en el Gobierno de su presidencia, que acepté inmediatamente. Supongo que mi contestación habrá llegado a sus manos, pues he visto que mi nombre figura en la lista de los nuevos ministros [...]. Así pues, yo le escribo sin más objeto que el de manifestarle mi vivo deseo de llegar cuanto antes a París, para lo cual necesito el visado consular o diplomático y los medios que V. tenga a bien ofrecerme [...] Obras Castelao V. 6 nº 229 Galaxia 2000). |
O guerrilleiro Manuel Ponte Pedreira escribe unha carta ao embaixador británico Víctor Mallet: “Nosotros, los guerrilleros, entendemos muy poco de sutilezas diplomáticas. Pero entendemos mucho de lealtad. Diez años de vicisitudes y lucha han forjado en nosotros, gentes de escasa cultura, sencillos y honestos y con un corazón abierto a todos los dolores y sufrimientos de nuestro pueblo, una clara visión de la decencia política y del honor… Señor Embajador: no soy más que un guerrillero, un hombre que hace diez años se tiró al monte porque las palabras “rendición” y “capitulación ante el fascismo” no caben en su cabeza”. |
Juan Roura Parella , en carta sen data, dende Pensylvania escribe a Lois Tobío (Montevideo):
(...) Desgraciadamente no ha mejorado mi estado de ánimo respecto de nuestro futuro como republicanos españoles. Sigo pensando que Franco aguantará todo lo que pueda (y puede ser mucho) y que después vendrá la monarquía si Dios no nos ayuda, y no parece que esté muy dispuesto a ello. Ayudan a Franco 28 millones de católicos norteamericanos que poseen un inmenso poder. Es cierto que el resto de este pueblo está con nosotros, pero mucho me temo que aun siendo más pesan menos. Quizás la mejor solución fuera (y desde luego es pura fantasía) que los republicanos nos hiciéramos monárquicos y gobernásemos la monarquía al estilo republicano. Pero como esto no es posible, toda Monarquía (que puede durar muchos años) estará sujeta a intensas perturbaciones internas. Si llegara este momento u otro semejante, procure Ud. que le envíen a este país o al Canadá. En estos países vivirá Ud. bien y con la retirada asegurada. |
No artigo de Henrique Monteagudo “Unha tentativa de refundación do Partido Galeguista no exilio (Buenos Aires, 1946). Cartas trocadas entre Xosé Núñez Búa e Luís Seoane co Partido Galeguista do interior” (Revista Grial, nº 235; 2022) recóllense catro cartas que “poñen de relevo que ao menos unha fracción de galeguistas da diáspora, liderados por Xosé Núñez Búa e Luís Seoane, estaba en desacordo coa liña política de Castelao en relación co Consello de Galiza e co Partido galeguista do interior, e mostráronse dispostos a crear delegacións do segundo no desterro, baixo a obediencia da dirección clandestina reconstruída en Galicia”. En carta dende Buenos Aires con data de 15 de novembro, asinada por Núñez Búa e Luís Seoane dise entre outras cousas: "1º- Enxerguemos que toda a nosa aición política aquí debe ter como fin a Galiza e arrincar do Ideario galeguista. 2º- A nosa esperiencia dinos que o funcionamento de orgaísmos no desterro con pretensións de influir e até dirixir á política do país, atuando desvencellados da realidade, embórcaos no campo das ficcións. 3º- Por conseguinte, a nosa aición política debe xunguirse á vosa direición, xa que sodes vós os que vivides a plea realidade galega e republicán do nosos povo. [...] E para levar a cabo ista xeira en perfeito avencellamento convosco e de acordo co intre de grandes responsabilidades, entendemos os irmáns asignantes, que é mester, cuasi imprescindibel, a creación de Delegación do Partido, pol-o menos, alí ónde haxa fortes núcleos de emigrantes [...] A laboura a desenrolar por istas Delegacións ficaría suxeita á vosa direición, dándolle deste xeito caráiter oficial ...”. A resposta do “Comité Executivo do P. G.” realízase con data de 20 de xaneiro de 1947, concretada en seis puntos, dos que o número 6 di: “Co recibo d-ista carta ficades autorizados pra orgaizarvos no senso que temos esposto. Mais compre que pra ilo vos poñades, tamén, en contaito con Prada, Alonso, etc; e procuredes, tamén, a incorporación de todol-os irmáns de galeguismo caraiterizado que andan esparexidos por terras de América”. Noutra carta redactada por Francisco Fernández del Riego, co pseudónimo de Adrián Soutelo e dirixida a Santipol (pseudónimo de Fermín Penzol), residente en Madrid coméntase: “Cómprenos saber a situación aitual da política xeral, no interior, a de Galeuzca, e a do esterior despois dos derradeiros acontecimentos. Tamén queremos tér novas dos nosos presos [...] Fai uns días recibimos, por conduito un pouco sospeitoso, carta auténtica de dez irmáns de América, antre os que se contan Núñez Búa e Seoane. Solicitan autorización para fundar Delegaciós do Partido Galeguista, en Montevideo, Bos Aires, México, Habana, etc. Comprométense por adiantado a se someter incondicionalmente á discipriña do partido [...] Membros caraiterizados do P. C. entrevistáronse con nós. Propuxéronos que o P. G. se fixera cárrego da direición de toda a política galega. E que eles o secundarían sin rebasar os lindeiros que se marcaran [...]. A 4ª carta está asinada por Núñez Búa e Luís Seoane en Buenos Aires con data de 21 de abril de 1947: “Correspondencia: Aproveitamos a oportunidade que nos ofereceu o irmán Prada co enderezo da Delegación do Partido en Lisboa para facer chegar esta ás vosas mans [...] As nosas relacións co Consello de Galicia. [...] Somentes os diputados galegos teñen dereito a integralo. Mais só se aderiron a ele Castelao, Alonso, Villaverde, Picallo, Portela e Fernández Mato. Deles tomaron parte activa os tres primeiros. Os fins patrióticos apontados pol-o Consello de Galiza parescen-nos indiscutibeis, pero os camiños seguidos para conseguilos, non sempre, a noso xuízo, foron axeitados. A Delegación: Despois de recibir vosa carta realizamos unha xuntanza e demos comezo a tarefa de orgaizar as Delegacións daquí e de Montevideo [...]. O Goberno Arxentino e a emigración galega: Coa campaña pro inmigración que está a desenrolar o goberno deste país pol-a Europa adiante e despois de coñecida a atitude da direitiva do Centro Galego favorável a promover a mesma pol-o que fai a Galiza, entendemos que aí debera-se, na medida do posíbel, contrarrestar a tal campaña, sobre tudo no que respeita á emigración contratada sen garantías e baixo promesas demagóxicas [...] A derradeira crisis do Goberno Republicán e Galiza. [...] A falla dunha orgaización no desterro que representara aos diferentes grupos políticos galegos nunha unidade de destino e que se desenrolara paralela a ficción dos demáis paises hespañois, como por exemplo o vasco, puxo nas mans dos enemigos de Galiza e da sua liberdade, a arma legal para deixarnos ao marxe da formación do goberno”. |
Con data de 31 de marzo Castelao, dende Buenos Aires diríxese por carta aos galeguistas do interior: [...] Cicáis xa non estea en Bos Aires cando as Anduriñas volvan, pero non deixedes de utilizar este correio, pois aquí seguirá funcionando a cabeza do galeguismo en América. E deiquí mandaranme todo a Franza [...]. Escrebinlle a Aguirre, Irujo, Irla, Pi Sunyer, Tarradellas e outros xerifaltes, decíndolles que de non entrar un representante galego no Goberno xa non atopariamos ningunha razón que xustificase a pertencia de Galeuzca [...] En América até os galegos menos galeguistas son partidarios do Estatuto e da República Federal [...] O punto negro era Franza. Alá hai moi poucos galegos e os poucos que hai están apolillados pol-o comunismo hespañol. Portela é a bandeira que atoparon e que enarbolan torpemente, pois nin Portela é home de servir a unha causa que n on lle reporte beneficios inmediatos nin eles poderán domeñar a un político de tantas polainas. [...] [...] recibimos noticia de que un galeguista do interior chegara a París para xestionar a entrada dun ministro galego no Goberno. [...] Tivemos a desgracia de que Santiago (Santiago Pol era o alcume na clandestinide de Ramón Piñeiro. Despois da súa detención en abril de 1946, este alcume pasou a ser utilizado por Fermín Penzol) non coñecera o informe que vos mandei, antes de sair para Franza e despois tiven a desgracia de que él saira de París denantes de recibir a miña carta [...] O día 21 recibín un parte de Giral no que me di o siguente: “Ampliado goberno entrada comunista federal derecha republicana. Ruégole acepte puesto representación galleguista” [...] Respondinlle deseguida: “Acepto representación honrosa en gobierno su presidencia” [...] Pois ben; nós regaleguizamos ás nosas entidades, desviándoas e diferenciándoas das demáis, sen amingoarlle o seu natural republicanismo [...] Quero decirvos que non actuei por igoal en todas partes, pois a nosa emigración varía estraordinariamente según o país en que está establecida. Pois ben; en Nova York, que son predomiñantemente mariñeiros faleilles maís ao corazón que á cabeza [...] Na Habana creamos a “Hermandad Gallega” –así en castellano- como un partido do Centro Gallego, para loitar cos outros que levaban a política da nosa máis prestixiosa e potente institución cara o totalitarismo, e con este partido vencemos aos feixistas nas elecións do ano 1939 –cousa nunca vista- . Cando eu abandoei a illa de Cuba deixei alí unha forza orgaizada, que representaba a “unión” de todol-os galegos republicáns, libre do desbaraxuste hespañol [...] A todo esto, dispois da miña ausencia, chegou alí Santiago Álvarez, fanático comunista, e vendo unha entidade galega trunfadora, forte, afervoadamente antifeixista, na que había moitos comunistas, pensou absorbela para o seu partido e sóio logrou dividila [...] En México espaventaron aos “vellos residentes” –que son poucos- e puxéronse a xogar aos partidos. Os comunistas, que soio tratan de imitarnos e roubarnos as ideas, ao ver que en Bos Aires tiñamos unha orgaización en tremor de iniciativa, que camiñaba cara a unidade, crearon a “Alianza Nazonal Galega”, con algúns galeguistas desourentados, con republicáns de esquerda e, naturalmente, cos comunistas redaitores de manifestos, que os demáis firmaban. Tiveron un periódico “Galicia”, que se publicaba cando podían e que espullaban habilidosamente para armar confusión. En verdade, esta entidade era unha leda ficción política, que soio servía para embafar a concencia dalgúns galegos dados ao estremismo social e político, pero que non facía mella nos demáis. [...] Non sei cando poderei sair para Franza; pero sairei sen perda de tempo [...] (Obras Castelao Vol 6, Epistolario nº 230 Galaxia 2000). |
Castelao, dende Buenos Aires diríxese por carta aos galeguistas do interior (7 de xullo): Moito nos apenou a detención dos irmáns que estaban en Madrid. Xa tiñamos coñecimento d-elo, por Iruxo; pero coidábamos que non foran detidos por “galeguistas” e confiábamos en que se iñorase a saída de Santiago (Ramón Piñeiro) a París [...] Era natural que non abandoase París mentres eu non chegara alá, pois así me sustituiría provisionalmente no Goberno e cando eu chegase orgaizaríamos de verdade a representación de galiza no eisilio [...] Foise e agora non somentes está preso, senón que nos priva do seu estraordinario valimento, ensumíndonos a todos en tribulacións terribles. [...] Sairei de Bós Aires, pero eiquí queda Alonso Ríos, Elpidio e Picallo, asistidos por unha orgaización de tipo irmandiño e un grupo de amigos e irmáns que valen o que pesan. [...] ¿Queredes facernos o favor de decir si hai ou non guerrilleiros nos montes, se a aición destes guerrilleiros é importante ou non [...] Dende logo debo decirvos que me conviría que fórades pensando en quén debe sustituir a Santiago, que según carta súa pensaba ir a París para axudarme [...]. (Obras Castelao Vol 6, Epistolario nº 234 Galaxia 2000). |
Dende o barco “Campana”, Castelao escribe a Manuel de Irujo (29 de xullo). [...] Llevo mucha fé y un espíritu dispuesto a cualquier sacrificio, siempre que la palabra República signifique la libertad de todos los hombres y de los pueblos, es decir, siempre que pueda consustancializar a mi Galicia con mi República. [...]. (Obras Castelao Vol 6, Epistolario nº 235 Galaxia 2000). |
O 30 de setembro, dende París, Castelao diríxese por carta a Alberto Prada: [...] En cuanto a la misión que aquí me trajo sólo puedo decirte que no ha de ser inútil. Desde luego, la existencia de este Gobierno asegura la caida de Franco en breve plazo [...] En cuanto a mi misión galleguista puedo asegurarte que hemos ganado mucho terreno a los enemigos y que mi permanencia en el Gobierno asegurará la libertad de Galicia, si es que el Gobierno la gana para España. [...] (Obras Castelao Vol 6, Epistolario nº 236 Galaxia 2000). |
O 20 de decembro, Castelao escribe a Santiago Pol dende París: Empezarei dicíndolle que non sei quenes son os homes que agora dirixen o Partido galeguista, e coido ter dereito a saber quén dende tan lonxe pretende someterme ao seu mandado e darme leicións que nin pedín nin necesito. [...] Está visto que vostedes, os homes do novísimo Comité, nunca leron os informes que dende América mandara eu ao Partido, ou que dispois de lidos, non lle concederon creto ningún. Soio así se concibe que vostedes decretaron o que eu debo facer no esterior, dando por inútil todo canto fixen. [...] As aparencias son de que vostedes xa fixeron no interior todo canto era posible facer e que agora sóbralles tempo para orgaizaren e discipriñaren o galeguismo desterrado. [...] Advírtolles que prefiro deixar os meus osos en calisquera curruncho estranxeiro a retornar amnistiado a unha Galiza vencida. [...] Eu no desterro son galeguista de todol-os partidos, anque no corazón leve sempre o Partido Galeguista. Esta carta, brutalmente siceira, responde a un estado de ánimo que vostedes provocaron e que xa non podía agacharse por máis tempo [...] (Obras Castelao Vol 6, Epistolario nº 237 Galaxia 2000). SumariosOutras culturas
PREMIO NOBEL DE LITERATURA: Hermann Hesse
Morren:
Fúndase a revista “Ariel” (1951), continuadora de “Poesia”. Josep Maria Cruzet funda a Editorial Selecta.
Máis culturas:
Morren:.
Enrique Molina: Pasiones terrestres. Horacio Armani: Primer libro de poemas.
Albert Camus: Caligule.
Tamén sucedeu...
- Luis Buñuel chega a México: Gran Casino. - Vittorio De Sica: O ladrón de bicicletas. - Roberto Rossellini: Paisá.
|