1957

Cultura galega

Nacementos/Pasamentos

Nacementos
Literatura
Alberto Avendaño Prieto (Vigo).
Antón Mascato García (O Grove)
Antón Rodríguez Reixa (Vigo).
Ánxeles Rodríguez Ferrer (Valdeorras). Escritora e ilustradora.
Bieito Iglesias Araúxo (Quintián, Ourense).
Francisco Álvarez “Koki” (A Guarda).
Francisco Antonio Vidal Blanco (Bouciña, Palmeira).
Gonzalo Ramón Navaza Blanco (Lalín).
Luísa Villalta Gómez (A Coruña; 2004).
Manuel Rivas Barrós (A Coruña).
Pilar García Cardamas (Ares).
Pilar Pallarés García (Culleredo).
Ramiro Fonte Crespo (Pontedeume; 2008 Barcelona).
Ramón Blanco Rey (Noia; 1989 Viveiro).
Ramón Caride Ogando (Cea).
Francisco Antón Vidal (Bouciña, Palmeira).
Uxía Casal (Santiago).
Xan López Domínguez (Lugo). Deseñador e ilustrador.
Xavier Queipo (Francisco Xavier Vázquez Álvarez). (Santiago).
Xesús Torres Regueiro (Betanzos).
Xohán Guisán Seixas (A Coruña).
Xosé Ramón Quintana Garrido (Ourense).
Outros
O arquitecto, ilustrador e debuxante Fran Jaraba (Pontevedra).
O escritor Xosé Manuel Enríquez (A Porqueira).
O escritor Roberto Luis Blanco Valdés (A Estrada).
O escritor e psicólogo Elisardo Becoña Iglesias (Lourizán, Pontevedra).
O pintor, escultor, ilustrador e escritor Juan José López Martínez “Lomarti” (Lugo).
O escultor Francisco Leiro Lois (Cambados).
O pintor Antón Patiño Pérez (Monforte de Lemos).
O pintor Antón Mouzo Lavandeira (Vimianzo; 2007 A Coruña). "A súa foi unha ollada revolucionaria. Detectaba a alma das cousas e facíaa transmigrar aos lenzos". Manuel Rivas: "O Van Gogh da Costa da Morte". "El País" 13-03-2009
O pintor Xurxo Almón Iglesias (Marín). ?
O pintor Vicente Prego (A Coruña).
O deseñador gráfico e ilustrador Jaime Asensi Cabirta (Vilagarcía de Arousa).
O músico Paulino Pereiro (A Coruña).
O historiador Victor Alonso Troncoso (Vigo).
O fotógrafo e investigador da imaxe Xosé Luís Cabo Villaverde, primeiro director do CGAI (Santiago; 2009 Vigo).

Pasamentos
Literatura
Aureliano Pardo Villar (Padrón; 1882 Arzúa).
Eladio Vaz Gallego (Pontevedra; 1894 Santiago de Compostela).
José Rey González (Vigo; 1874 Bemil, Caldas de Reis)
Outros
O pintor Manuel Abelenda Zapata (Perillo; 1889 A Coruña).
O pianista José Rodríguez Arriola (Barcelona; 1895 Betanzos).
O médico galeguista Manuel Peña Rey (1889 Santiago de Viascón).
Serafín Fernández Ferro (México; 1912¿? A Coruña), amigo de Blanco Amor, García Lorca e Luís Cernuda, e de quen Alonso Montero sospeita que puido ter algo que ver na redacción do primeiro dos “Seis poemas galegos” de Lorca, o “Madrigal á cibdá de Santiago”.
Ramón Rivero de Aguilar (Accidente aéreo en Madrid; ¿? Santiago de Compostela). Foi o fiscal nos consellos de guerra, entre eles o de Alexandre Bóveda para o que pediu e conseguiu a pena de morte. O 12 de abril de 2024, co gallo da publicación do libro de Celso Emilio Ferreiro O Cabronario, escribe Alonso Montero en “La Voz de Galicia” o artigo " Celso Emilio contra os fazais": [...] Pero hai un poema, «Soneto a R.R.» (na páxina 149), do que cómpre lembrar a súa historia editorial, xa contada por min no prólogo dun libro meu: Coroa poética para un mártir. 35 poemas á morte de Alexandre Bóveda(Xerais, 1996). Publicouse este soneto nunha revista legal, Alba, en pleno franquismo (Vigo, 1951, n.º 8) co título «Espero» e coa dedicatoria «Para R.R.». Entre os amigos do autor era un secreto a voces que R.R. era Ramón Rivero de Aguilar, de triste sona como fiscal na praxe xurídica daqueles anos (el foi o fiscal do xuízo que condenou a pena de morte a Bóveda). O título «Espero», omitido no Cabronario, ten sentido se se le con atención o último terceto: «Por lo demás, todo esto es muy sencillo: / sentarse y esperar. Es cosa cierta / que pasará su entierro por mi puerta».

Publicacións

Galegas

• Álvaro Cunqueiro: Cantiga nova que se chama riveira (reedición ampliada con seis novos poemas da de 1933. Colección “Leixado do Vento” de Edicións Monterrey). Cunqueiro traduce ao castelán Merlín e familia, publicado na editorial AHR. Nunha carta a Fernández del Riego di o seguinte: “… Pero cando salla a literatura da escolástica da angustia e do tremendismo, eu teño para min que serei visto como un dos escritores desta mitade do século que tivo nas mans froitos máis frescos e vivos. Amén”.
• Eduardo Blanco Amor escribe a Fernández del Riego (11 de decembro): “Seoane –este estupendo e incansable Seoane- acaba de lanzar los primeros volúmenes de su editorial Citania. Ahí sale ahora mi novela –A esmorga- prohibida por esa censura. Te la mandaré”. Pero a novela aínda tardaría case dous anos en saír.
• Camilo José Cela Trulock: publica os poemas "Canzón pra unha muller aldraxada po-lo tempo"; "A unha rapariga garatuxeira…" e "Romaxe da Historia natural" na revista “Papeles de Son Armadans”.
• Carlos Antonio Areán González: Sete poemas galegos.
• Carlos Martínez-Barbeito: Galicia (guía editada en Destino). O 3 de febreiro de 1962, Ramón Piñeiro responde a unha carta de Basilio Losada: “Reparou vostede nas alusións do Barbeito a Galaxia e chamáronlle atención pola súa esencial inxusticia. Dúas cousas alporizan o ánimo do Barbeito no tocante ó grupo de Galaxia: o silenzo que gardaron en col da súa Guía de Galicia i o criterio de que literatura galega é a que está escrita en língoa galega”. (Do sentimento á conciencia de Galicia. Correspondencia (1961-1984). Ramón Piñeiro, Basilio Losada. Edit. Galaxia. Páx 108).
• García-Sabell: Retrato de un médico gallego.
• Isaac Díaz Pardo: Midas. O ángulo de pedra (Buenos Aires. Edit. Citania).
• Leandro Carré Alvarellos: Almas en pena.
• Luís Seoane: La soldadera (Edit. Ariadna. Buenos Aires. Peza de teatro escrita un ano antes en galego, pero non publicada nesta lingua ata 1994).
• Manuel María: "Auto do taberneiro" (revista “ 4 Ventos ” de Braga). Aproba o exame como Procurador dos Tribunais.
  

  Placa na Praza Maior de Lugo: Sen metafísica poética digo o meu mensaxe: vivide. Sen berros que cheguen ás entrañas: vivide. Vivir sempre. Vivir agora, denantes e despois.
• Méndez Ferrín: Voce na néboa (Madrid. Prólogo de Xosé Luís Franco Grande). O censor que elaborou o informe sobre a obra, Miguel Piernavieja del Pozo sinala: “Colección de poemas imaginativos del poeta gallego Méndez Ferrín. Puede autorizarse”. “Grial” nº 181.
• Otero Pedrayo: Entre a vendima e a castañeira (contos. Galaxia. “Grial” nº 108).
• Ramón de Valenzuela: Non agardei por ninguén (Novela autobiográfica. Buenos Aires).
• Ricardo Carballo Calero : Os tumbos e A cegoña.
• Teolindo Cortiña Touralo : Recordando tempos con mor de outros tempos.
• Vicente Risco: “O sursumcorda” (Homenaxe a Florentino L. Cuevillas) e “La vida de los niños en la aldea gallega” (Revista de Tradiciones Populares).
• Xavier Costa Clavell: Literatura gallega actual. Número 35 de Temas Españoles, colección de quiosco sobre temas culturais e de actualidade de gran difusión na década dos 50.
• Xoán Rof Carballo: Mito e realidade da terra nai (Galaxia. “Grial” nº 105).
• Xohana Torres: Do sulco (poemas na colec. “Illa Nova”).
• Xosé Fariña Jamardo: Carballiño. Poemas ó xeito vello pra unha vila nova (Carballiño, Imp. Gallego).
• Xosé Luís Franco Grande: Vieiro choído (teatro. Primeiro volume da colección “Illa Nova” de Galaxia).

Na Escolma do século XIX escribe Francisco Fernández del Riego sobre Curros Enríquez: “Namorado o poeta da libertade do seu país, levando acesa no miolo a chama vital do ideal do progreso, os seus versos, xurdiamente galegos, son tamén europeos”. A fiestra valdeira, 1958. No número 26 da revista “Galicia Emigrante” aparece o artigo de Salvador Lorenzana (pseudónimo de Fernández del Riego) “Conversa con Fermín Penzol, o gran bibliófilo galego”: -¿Cando comezaches a mercar libros galegos?- Ós quince anos, a pouco de chegar a Madrid, a onde meu pai fora destinado. Os primeiros que merquei foron Galicia antigua de G. de la Riega; Varones ilustres de Galicia, de Pardiñas Villardefrancos e dous ou tres tomos de Galería de gallegos ilustres, de Vesteiro Torres. Procedían da biblioteca do duque de Béjar e estaban á venda nun posto da calle de San Bernardo.-¿Que motivo te levou a mercar libros galegos?-Nos comenzos, o simple desexo de leelos e poseelos. Co tempo, cando xa levaba axuntada unha boa cantidade diles, decateime de que se lle podía prestar un bo servizo á cultura galega entregándolle un instrumento bibliográfico no que poder estudar o noso pasado histórico, a evolución das nosas letras, os problemas da realidade e da vida de Galicia que foron atopando reflexo no libro, no folleto, no artigo. Dende entón e durante anos e anos fun axuntando cantos libros, folletos, documentos, revistas, xornais publicados en Galicia ou a Galicia referentes, me foi posíbel adequirir coa intención de os entregar un día á Terra a través dalgunha institución cultural idónea.(“Grial” nº 197). Fúndase en Buenos Aires por iniciativa de Luís Seoane e Diego Díaz Dorado a Editorial Citania. Os tres primeiros títulos editados serán: Grandeza y decadencia del Centro de Galicia de Emilio González López; Non agardei por ninguén de Ramón de Valenzuela e Midas. O ángulo de pedra de Díaz Pardo.

Relativas a Galicia

• Comeza a súa andaina na Coruña a publicación: “Amanecer” da que sairán catro números (marzo de 1958).
• O músico Manuel Fernández Amor publica o artigo “A música popular galega” na revista portuguesa “Catro Ventos”.
• No mes de decembro aparece en Lisboa “La Voz de Breogán”, “Órgano oficial de Juventud de Galicia”, sendo o fundador e redactor-xefe Avelino Abuín de Tembra. De periodicidade mensual, estaba redactada en castelán. O último número é o do 8 de decembro de 1958.
• Edítase en Madrid en Talleres de la Tip. Flo-Rez o libro Nadal en Galicia, escolma de panxoliñas na que xunto con composicións de tradición oral, Carmiña L. Piñeiro e José Caamaño Bournacell, responsables da coectánea, ofrécennos textos de escritores como Aquilino Iglesia Alvariño, Bouza Brey, Gómez Ledo, Díaz Jácome, Manuel María, Ben-Cho-Shey ou Francisco Vales Villamarín.
• Carlos Martínez-Barbeito y Morás: Galicia.
• Carlos Rivero Troncoso: El rebaño.
• Casado Nieto: Sonetos vespertinos (A Coruña).
• Emilio González López: Grandeza y decadencia del Reino de Galicia (Galicia y Portugal) (Buenos Aires. Traducida ao galego por Fernández del Riego; Galaxia 1978. “Grial” nº 61, páx. 370).
• José Antonio Balbontín: Tres poetas de España: Rosalía de Castro, Federico García Lorca, Antonio Machado (México).
• Joaquín Calvo Sotelo: Una muchachita de Valladolid.
• José González Carbalho: “Temas de la patria anterior” (Artigo en “La Prensa”, Buenos Aires): “Quienes fueron antes que yo en mi sangre, partieron por donde yo entré en España. Recuerdo que en algún coloquio de lembranzas, hablome mi padre de cuando se echaba a nadar en la radiante bahía de Vigo. Eran intentos para irse. Estaba haciendo la práctica para la gran travesía. El alma navegante se estaba familiarizando con la onda, el yodo, la brisa que blanquea de sal la cara. Así partió siendo niño. Y yo volví por donde él partió, siendo ya varias veces hombre”.
• Josefa Emilia Sabor Riera: Manual de fuentes de información.
• Juan Antonio Martínez Sevilla: La manzana podrida (Madrid).
• L. Rodríguez Castellano: Contribución al vocabulario del bable de occidente (Oviedo).
• Manuel Beiró Buxán: Garabullos (debuxos).
• María do Carme Kruckenberg: Rumor de tiempo (poemas).
• Raúl Grien: A fuego lento.
• Samuel Gómez González: Saudades de Compostela.
• Tomás Barros Pardo: El helecho en el tejado (Col. Aturuxo).

Acontecementos

• Fúndase en Buenos Aires por iniciativa de Luís Seoane e Diego Díaz Dorado a Editorial Citania. Os tres primeiros títulos editados serán: Grandeza y decadencia del Centro de Galicia de Emilio González López; Non agardei por ninguén de Ramón de Valenzuela e Midas. O ángulo de pedra de Díaz Pardo.
• Nunha entrevista para “A Nosa Terra” do 19 de xuño de 1987 di Avilés de Taramancos: “Naquel tempo (1957) escribíame con Neira Vilas, que aínda estaba en Bos Aires e mandou por un amigo unha man de libros... Entre estes libros viñan algúns de Marx e Lenin, ademais dos de Castelao.Como vivira moitos anos na Coruña xa estaba máis ou menos clasificado pola policía. Algún control debía haber, por canto, en chegando a Taramancos este home cos libros apareceu tamén a Garda Civil, abriu os paquetes e houbo moitos problemas na casa. Fun á Coruña, onde coñecía a un comisario da policia, Raúl Manzano, que escribía novelas do oeste co seudónimo de Almanz, e díxome que mellor desaparecese, porque ían ter que reprimirme. Pensei a maneira de irme e trataba ao cónsul de Colombia, que me recomendou aquel país. Alí non coñecía absolutamente a ninguén, e funme en 1960”.
• Blanco Amor constitúe e dirixe o Teatro Popular Galego. No teatro do Centro Lucense de Buenos Aires represéntase A Estadeíña (1919) de Manuel Lugrís Freire e o Cantar dos cantares de Eduardo Blanco Amor.
• En maio Luís Seoane deixa a dirección da revista do Centro Galego de Buenos Aires “Galicia”, ocupando o seu lugar Eduardo Blanco Amor.
• Na audición radial de “Galicia Emigrante” do 8 de setembro dise:“… Isaac Díaz Pardo pronto llegará a nuestro país para ponerse al frente de una gran fábrica de porcelana”. O 28 de outubro chega Díaz Pardo a Buenos Aires, onde permanecerá ata o 17 de decembro de 1959 en que regresa a Galicia. Saíra de Galicia o 12 de outubro no barco “Alberto Dodero”. Nestes dous anos pon a funcionar unha fábrica de cerámica en Magdalena.
• Ten lugar en Padrón unha gran homenaxe a Rosalía, na que se inaugura o monumento á poeta no paseo do Espolón, donado polos padroneses de Uruguai. Ramón Piñeiro diríxese a Carballo Calero por carta (25 de abril): “A inauguración da estatua de Rosalía resultou impresionante pola inmensa cantidade de “pobo” que acudíu. Estaban tamén as autoridás políticas, militares, académicas e relixiosas. Otero, con todo, pronunciou o seu discurso en galego, que foi escoitado con gran silencio. A continuación o cardeal rezou dous padrenuestros, un por Rosalía e outro pol-os galegos mortos na emigración. Cando rematou de os rezar, dixo as seguintes palabras en galego: “e agora sabede, irmaos fillos de Galicia, que Rosalía está un pouco máis contenta”. Sería, supoño, a primeira vez que un cardeal da Eirexa fala públicamente en galego. Rosalía fixo ise milagre”.(Cadernos Ramón Piñeiro XXXIII. Epistolario Ricardo Carballo Calero, Ramón Piñeiro. Xunta de Galicia. 2015).
• O 21 de marzo o Decano da Facultade de Filosofía e Letras don Abelardo Moralejo prohibe a utilización da lingua galega a Alonso Montero, como mantedor das “ Fiestas Minervales ” na entrega dos correspondentes premios.
• O 21 de xuño, Valentín Paz-Andrade ingresa no cárcere 30 días a raíz dun artigo publicado na revista que dirixía “Industrias pesqueras” do 15/IX/1956 onde se criticaba o Comandante Militar de Marina. El non era o autor do artigo pero asumía a responsabilidade. Logo viaxa a Argentina, Uruguay e Brasil. Nunha carta de Ramón Piñeiro a Fermín Penzol (21-VII) comenta: “O sábado saíu Valentín da cadea e inmediatamente emprendeu o viaxe en avión pra Bos Aires, acompañado de Antón Baltar”. (Cartas a Fermín Penzol. Cadernos Ramón Piñeiro XXVII. Xunta de Galicia 2013).
• Galaxia crea a colección “Illa Nova” para os lectores novos.
• Neira Vilas casa coa escritora cubana e filla de galegos Anisisa Miranda, coa que funda en Buenos Aires o 15 de xullo, aniversario de Rosalía, a organización libreira “Follas Novas”, que se dedicaba a centralizar o libro galego e difundilo en América. No 1960 crearon a editora do mesmo nome. Cando marchan para La Habana a fins de xuño de 1961 deixan a organización ao cargo de Elsa Fernández. En carta a Ramón Piñeiro (5 de xaneiro de 1959), escribe Neira Vilas: “Direille algo de Follas Novas. É unha laboura de formigas o que hai que realizar –o que se está realizando-: facer con que as nosas bibliotecas –as das nosas entidades- se renoven: facer que os mozos tomen contaito coa nosa cultura e creen cada un unha bilioteca –pequena ou grande- galega: e tamén darlle a oportunidade, aos que lles intresa todo o que se pubrique, de que non teñan que perder tempo en averiguación: que teñan un logar onde se concentra todo (ou cuase todo). Tamén é trascendente a misión dos ateneus dos sábados pola tarde, aos que concurren mozos arxentinos de ascendencia galega”. (Epistolario Ramón Piñeiro–Xosé Neira Vilas. Cadernos Ramón Piñeiro XXXII. Xunta de Galicia 2015).
  

  Xosé e Anisia no día do seu casamento.
• Camilo José Cela entra na Real Academia de la Lengua.
• Rodrigues Lapa exerce a docencia en centros universitarios de Brasil, onde difunde o coñecemento da cultura galega.
• Ramón Lugrís Pérez gaña unha praza de locutor e redactor da sección española da BBC de Londres.
• Ramón Cabanillas, moi delicado de saúde, volve de novo a Galicia. Ramón Piñeiro escribe a Carballo Calero dende Compostela (20 de novembro): “Onte pasou por eiquí, de camiño pra Cambados, o poeta Ramón Cabanillas. Está fisicamente velliño e decrebado, pro co esprito aínda rexo. Preguntou por ti. A cabeza consérvaa moi lúcida. Por fin decidiuse a abandonar Baracaldo e virse definitivamente prá Terra. Quer pasar entre nós o que lle reste de vida”.(Cadernos Ramón Piñeiro XXXIII. Epistolario Ricardo Carballo Calero, Ramón Piñeiro. Xunta de Galicia. 2015)..
• Inicia as súas emisións “La Voz de Vigo”. Entre os seus colaboradores fixos figuran Álvaro Cunqueiro, José María Castroviejo, Xosé Luis Franco Grande…
• A Comisión Católica da Emigración encarga unha reportaxe fotográfica ao fotógrafo Manuel Ferrol, que leva a cabo no peirao da Coruña.
• Manuel Mur Oti dirixe “Fedra” para Suevia Films.
• Debuta no Náutico de Vigo o grupo musical “ Los Tamara”.
• Constitúese en Madrid a “Empresa Nacional de Celulosas de Pontevedra S.A.”
• Inicia a súa actividade en Vigo Citroen Hispania.

Epistolario

Cunqueiro, nunha carta a Fernández del Riego di o seguinte: “… Pero cando salla a literatura da escolástica da angustia e do tremendismo, eu teño para min que serei visto como un dos escritores desta mitade do século que tivo nas mans froitos máis frescos e vivos. Amén”.

Blanco Amor escribe a Fernández del Riego (11 de decembro): “Seoane –este estupendo e incansable Seoane- acaba de lanzar los primeros volúmenes de su editorial Citania. Ahí sale ahora mi novela –A esmorga- prohibida por esa censura. Te la mandaré”. Pero a novela aínda tardaría case dous anos en saír.

En carta a Díaz Pardo do 6 de marzo, escribe Luís Seoane: “O Centro Lucense que inaugurou un novo local cun pequeño teatro, sala para música, biblioteca, salón de actos, etc., fixo tamén unha pequena sala de eisposicións, de dibuxos espréndidos de Laxeiro. Agora fai falla manter esa sala con novas eisposicións…”.

En carta de Ramón Piñeiro a Carballo Calero, con data de 14 de marzo, conta como indo de Vigo a Santiago no tren coincidiu cun americano “que falaba o castelán correitísimamente”, “que era profesor de filoloxía hispánica, e que lle interesaba moitísimo a figura de Rosalía sobre a que preparaba un estudo de bastante empeño. Eu faleille de que en Norteamérica, o leitor de portugués da Universidade de Wisconsin pubricara un traballo pouco atinado sobre Rosalía […] Disentimos cortesmente. Axiña pedíume perdón pol-a sua falta de sinceridade ó non me confesar oportunamente que íl era Machado da Rosa, o autor do traballo publicado en América. […] Resulta que il non é portugués senon descendente de portugueses. Ten unha gran simpatía a Galicia e quer estudar a nosa literatura do século XX pra dala a conocer por América. Eu animeino moito e ofrecinlle a nosa axuda si a precisa”.(Cadernos Ramón Piñeiro XXXIII. Epistolario Ricardo Carballo Calero, Ramón Piñeiro. Xunta de Galicia. 2015).

Ramón Cabanillas escríbelle a Ramón Piñeiro (15 de maio, dende Baracaldo): “O pulo da xuventude, que a vosoutros se debe, é un dos máis quentes degaros da miña vida, xa tan de remate […] Dempóis dos libros de Fole, Cunqueiro, Otero, P. Rubinos, García Paz, Cortezón, vostede e Celestino, e ese magnífico limiar de Sabell e outros que non me veñen á memoria, vese ben craro que chegaron os tempos de escomenzar a gran obra do noso dicionario que ten de sere o pasmo e contento dos filólogos romanistas”. (Ramón Cabanillas. 3 Obra Completa. Akal Editor 1981).

Ramón Piñeiro escribe a Carballo Calero dende Compostela (20 de novembro): “Onte pasou por eiquí, de camiño pra Cambados, o poeta Ramón Cabanillas. Está fisicamente velliño e decrebado, pro co esprito aínda rexo. Preguntou por ti. A cabeza consérvaa moi lúcida. Por fin decidiuse a abandonar Baracaldo e virse definitivamente prá Terra. Quer pasar entre nós o que lle reste de vida”. (Cadernos Ramón Piñeiro XXXIII. Epistolario Ricardo Carballo Calero, Ramón Piñeiro. Xunta de Galicia. 2015).

Estatua de Rosalía de Castro Ten lugar en Padrón unha gran homenaxe a Rosalía, na que se inaugura o monumento á poeta no paseo do Espolón, donado polos padroneses de Uruguai. Ramón Piñeiro diríxese a Carballo Calero por carta (25 de abril): “A inauguración da estatua de Rosalía resultou impresionante pola inmensa cantidade de “pobo” que acudíu. Estaban tamén as autoridás políticas, militares, académicas e relixiosas. Otero, con todo, pronunciou o seu discurso en galego, que foi escoitado con gran silencio. A continuación o cardeal rezou dous padrenuestros, un por Rosalía e outro pol-os galegos mortos na emigración. Cando rematou de os rezar, dixo as seguintes palabras en galego: “e agora sabede, irmaos fillos de Galicia, que Rosalía está un pouco máis contenta”. Sería, supoño, a primeira vez que un cardeal da Eirexa fala públicamente en galego. Rosalía fixo ise milagre”.(Cadernos Ramón Piñeiro XXXIII. Epistolario Ricardo Carballo Calero, Ramón Piñeiro. Xunta de Galicia. 2015).

O 21 de xuño, Valentín Paz-Andrade ingresa no cárcere 30 días a raíz dun artigo publicado na revista que dirixía “Industrias pesqueras” do 15/IX/1956 onde se criticaba o Comandante Militar de Marina. El non era o autor do artigo pero asumía a responsabilidade. Logo viaxa a Argentina, Uruguay e Brasil. Nunha carta de Ramón Piñeiro a Fermín Penzol (21-VII) comenta: “O sábado saíu Valentín da cadea e inmediatamente emprendeu o viaxe en avión pra Bos Aires, acompañado de Antón Baltar ”. (Cartas a Fermín Penzol. Cadernos Ramón Piñeiro XXVII. Xunta de Galicia 2013).

Dende Buenos Aires (16 de decembro), Anisia Miranda escribe a Manuel García Barros: [...] Non sei porqué ao escribir a verba “Nai” lémbrome de Galiza. Cando digo “Patria” teño a Cuba diante. Cando digo “Nai” teño a Galiza. Debe ser porque a miña nai morreu e penso que, anque os osos descansan na Arxentina, a súa ialma foi cara a Terra. Entón eu sinto que meu esprito emigrou da Galiza e deixou a nai alá. ¿Qué cousa será isa que leva ás galegos sempre máis alá? ¿Qué forza sobrehumán os empurrará polos camiños do mundo? Eu sei decirlle que é algo mais que a miseria. O teño vivido en min. Eu son cubana; naquela illa nacín e crieime; síntome grau daquela terra, pinga do seu mar; raíz dos seus albres, auga dos seus ríos, xente da súa xente; non embargantes, sentín a necesidade do mais alá, e cúmprese agora en min o destiño da saudade [...] Miñas felicitaciós ao novo membro da Academia Galega, don Manuel García Barros. (Revista “Grial” nº 242).

Outras culturas

PREMIO NOBEL DE LITERATURA: Albert Camus

CPLP - Comunidade dos Países de Lingua Portuguesa Nacen: António Mota (Ovil, Baião). Cecília Barreira (Lisboa). Jorge de Sousa Braga (Cervães, Vila Verde). Luís Miguel Nava (Viseu; 1995 Bruxelas). Ungulani Ba Ka Khosa (Francisco Esaú Cossa) (Inhaminga, Mozambique). Morren: José Lins do Rego (Rio de Janeiro; 1901 Pilar, Brasil). En Nova Lisboa (Angola) edítase Epistolário Ibérico. Cartas de Unamuno e Pascoaes por iniciativa do Dr. Joaquim Montezuma de Carvalho. Entre decembro deste ano e febreiro de 1958, o suplemento “Cultura e arte” de “O Comercio do Porto” publica un dossier sobre “A Poesia Espanhola Contemporânea”. Afonso Botelho: Estética e enigmática dos painéis. Agostinho da Silva: Reflexão à margem da literatura portuguesa. Agustina Bessa Luís: A Muralha. Álvaro Ribeiro: Sampaio Bruno e A razão animada: sumário de Antropologia. Ángel Crespo traduce ao castelán 34 poemas de Caeiro: Poemas. Alberto Caeiro (Madrid, Rialp). António Aurélio Gonçalves (Cabo Verde): O enterro de nhá Candinha Sena. António Callado(Brasil): A Madona de Cedro (novela) e Pedro Mico (teatro). António Cândido de Mello e Souza: Formação da literatura brasileira. Momentos decisivos. António de Navarro: Poema do mar. António Ferro (1895-1956): Saudades de mim. António Reis: Poemas quotidianos. Antunes da Silva: Canções do vento (poesía). Aquilino Ribeiro: A casa grande de Romarigães. Ariano Suassuna (Brasil): O santo e a porca. Armando Martins Janeira: Linda Inês. Tragédia. Baltasar Lopes (Cabo Verde): O dialecto crioulo de Cabo Verde. Bernardo Santareno: A promessa. Carlos Drummond de Andrade (Brasil): Fala, amendoeira. Carlos Queirós: Desaparecido e outros poemas. Casimiro de Brito: Poemas da solidão imperfeita. Daniel Filipe: A ilha e a solidão. Darcy Ribeiro (Brasil): Culturas e línguas indígenas do Brasil. Egito Gonçalves: O vagabundo decepado. Fausto José: Voz nua. Fernanda Botelho: O ángulo raso. Fernando Monteiro de Castro Soromenho (Angola): Viragem. Fernando Namora: O Homem Disfarçado. Fidelino de Figueiredo: Diálogo ao Espelho. Helder Macedo: Vesperal (poesía). João Maia: Verbo do verbo. Joel Serrão: Cesário Verde, interpretação, poesias dispersas e cartas. José Carlos González: Poemas da noite nova. José Osório de Oliveira: O sonho inútil. Lêdo Ivo (Brasil): A cidade e os dias. Luandino Vieira(Angola): A cidade e a infancia. Luiz Francisco Rebello: Teatro moderno. Caminhos e figuras. Manuel Laranjeira (1877- 1912): Diário íntimo. Manuel Rodrigues Lapa exíliase no Brasil impartindo clases en varias universidades: “Levo no meu fardel de exiliado todos os ideais que iluminaram a minha mocidade e que, já agora, hão-de ser o consolo e o brasão da minha velhice: um amor entranhado do povo e da sua liberdade, duas coisas que andam a par, como irmãos siameses, impossíveis de separação”. Mário Beirão: Mar de Cristo. Mário Braga: Camilo e o realismo (ensaio), Quatro reis e Mariana. Mário Cesariny de Vasconcelos: Pena capital. Mário Martins: Peregrinação e livros de milagres na nossa Idade Média. Mário Sacramento: Lírica e dialéctica em Cesário Verde. Miguel Franco: Prólogo para a representação da farsa de Inês Pereira dito por Gil Vicente à corte de dom João III. Natália Correia: Dimensão Encontrada (poesia) e O Progresso de Édipo. Natália Nunes: A mosca verde e outros contos. Natércia Freire: Poemas e Não vas minha gazela. Osman Lins (Brasil): Os gestos. Pedro Homem de Melo: Poemas Escolhidos. Romeu Correia: Sol na floresta (teatro). Salette Tavares (Mozambique): Espelho cego. Vergílio Ferreira: Do Mundo Original (ensaio). Vinícius de Moraes (Brasil): Livro de sonetos.

Nacen:

• Àlex Susanna i Nadal (Barcelona; Gelida 2024).
• Isabel Olesti i Prats (Reus).
• Juan Carlos Mestre (Vilafranca do Bierzo).
• Marcos Ordóñez (Barcelona).
• Sergio Vila-Sanjuán (Barcelona).
• Sílvia Manzana i Martínez (Girona).
• Vicenç Villatoro i Lamolla (Terrassa).

Morren:

• Francesc Trabal (Santiago de Chile; 1899 Sabadell).

PREMI VÍCTOR CATALÀ: Mercè Rodoreda por Vint-i-dos contes.

Carles Riba: Esbós de tres oratoris (poesía relixiosa) e Més els poemes (artigos).

Joan Fuster: Figures de temps (Premio Yxart).

Joan Perucho: Llibre de cavalleries. Publicaríase en castelán no 1976.

Joan Teixidor: Entre les lletres i les arts (crítica literaria).

Joan Triadú: El Collsacabra. Itinerari espiritual.

Josep Carner: Poesia completa.

Josep Maria Espinàs: L’home de la guitarra.

Josep Palau i Fabre: Esquelet de Don Joan (teatro),

Miquel Martí i Pol: Quinze poemes.

Pere Calders: Gent de l‘alta vall (contos).

Ramon Folch i Camarasa: La maroma.

Nacen: Anton Vallet (Barcelona). José Alejandro Gándara Sancho (Santander). Morren: Arturo Barea (Londres; 1897 Madrid) No nº 9 da revista de Palencia “Rocamador”, Ángel Crespo pon en castelán “El florecer del encuentro casual” de Álvaro de Campos. Ángel Crespo: Poemas de Alberto Caeiro (Rialp, Colección Adonais). Trátase do primeiro libro publicado en España con poemas de Fernando Pessoa. En Sobre el iberismo y otros escritos de literatura portuguesa (Edit. Akal 1990) escribe César Antonio Molina: “Pessoa fue un contemporáneo de nuestra Generación del 27 que, de la misma manera que él mismo, se habían iniciado en los movimientos de vanguardia. Pero todo intento de relación entre uno y otros es vano. Agustina Bessa Luís así lo dejaba zanjado en su artículo titulado “Para além do princípio da palabra. Fernando Pessoa e a Geração do 27” “Não há um parentesco com a geração do 27 mas sim um toque de ramos dessa árvore frondosa que é a poesia” (Páxina 87). Alfonso Paso: Los pobrecitos. Alfonso Sastre. El cuervo. Ana María Matute: Los hijos muertos. Antonio Buero Vallejo: Las cartas boca abajo. Camilo José Cela: Cajón de sastre (compilación de artigos). Carlos Barral: Metropolitano. Carlos Muñiz: El grillo. Carmen Martín Gaite: Entre visillos (Premio Nadal). Claudio Sánchez Albornoz: España, un enigma histórico. Concha Castroviejo: Los que se fueron. Enrique Azcoaga: Dársena del hombre. Gabriel Celaya: Las resistencias del diamante. Ignacio Agustí: Desiderio. Ignacio Aldecoa: Gran Sol. Jesús Fernández Santos: En la hoguera. Jorge Guillén: Maremágnum. José Antonio Muñoz Rojas: Las musarañas. José Hierro: Cuanto sé de mi. José Manuel Blecua: Floresta lírica española. José María Valverde e Martín de Riquer: Historia de la literatura universal. José Martín Recuerda: El teatrito de don Ramón. Juan Ignacio Luca de Tena: ¿Dónde vas, Alfonso XII?. Julio Camba: Ni fuh ni fah. Leopoldo de Luis: Teatro real. Luis Cernuda: Estudios sobre poesía española contemporánea (Bogotá); referencias a Azorín e a Valera sobre Rosalía de Castro. Luis Felipe Vivanco: El descampado. Luis Romero: Esas sombras de trasmundo. Pablo García Baena: Junio. Pedro Laín Entralgo: La espera y la esperanza. Rafael Lapesa: La obra literaria del Marqués de Santillana. Ramón J. Sénder: Los cinco libros de Ariadna. Ramón Menéndez Pidal: Poesía juglaresca y orígenes de las literaturas románicas (Espasa Calpe. Madrid). Ramiro Pinilla: El ídolo. Ricardo Molina: Elegía de Medina Azahara. Santiago Montero Díaz: Cervantes, compañero eterno (Edit. Aramo. Madrid). Torrente Ballester: El señor llega. Vicente Núñez: Los días terrestres.

Máis culturas:

Nacen:

• Ángela Becerra (Cali).
• Horacio Castellanos Moya (Tegucigalpa).

• Andreï Makine (Krasnoiarsk, Siberia).
• Christopher Moore (Toledo, Ohio).
• Didier Lefèvre (Francia; 2007). Fotógrafo e xornalista francés.
• Lionel Shriver (Gastonia, Carolina do Norte).
• Nick Hornby (Redhill, Surrey)
• Robert Harris (Nottingham)
• Shahriar Mandanipour (Shiraz, Irán).
• T. J. English (Tacoma, Washington)

Morren:.

• Gabriela Mistral (New York; 1889 Vicuña, Chile).

• Alfred Döblin (Emmendingen; 1878 Stettin, Pomerania).
• Curcio Malaparte (Roma; 1898 Prato)
• Giuseppe Tomasi de Lampedusa (Roma; 1896 Palermo).
• Malcolm Lowry (1909 Gran Bretaña).
• Nikos Kazantzakis (1885 Heraclio).
• Umberto Saba (Umberto Poli) (Gorizia; 1883 Trieste).

-Amanda Berenguer: La invitación.

-Manuel Mújica Laínez: Invitados en El Paraíso.

-Pablo Neruda: Tercer libro de odas.

Alain Robbe-Grillet: La jalousie.

Arnold Wesker: The kitchen (teatro).

Bernard Malamaud: The assistant.

Boris Pasternak: O doutor Zhivago.

Carlo Emilio Gadda: Quer pasticciaccio brutto di Via Merulana.

Czeslaw Milosz: Tratado poético (poesía).

Georges Bataille: La littérature et le mal e Le bleu du ciel.

Günter Grass: Inundación.

Hans Magnus Enzensberger: Defensa dos lobos.

Halldór Laxness: Concerto dos peixes.

Harold Pinter: The room.

Italo Calvino: La speculazione edilizia e Il barone rampante.

Jack Kerouac: On the road.

James Agee (1909-1955): A death in the family.

James Purdy: Color of darkness.

Jean Genet: Le balcon.

Lawrence Durrell: The Alexandria quartet (1957-1960).

Louis-Ferdinand Destouches “Celine”: D’un château l’autre.

Max Frisch: Homo faber.

Michel Butor: La modification.

Natalia Ginzburg: Valentino e Sagittario.

Roland Barthes: Mythologies.

Samuel Beckett: Fin de partie (teatro).

Ted Hughes: The hawk in the rain (O falcón na choiva.).

Thomas Bernhard: Na terra e no inferno (poesía).

Vidiadhar Surajprasad Naipaul: The mystic masseur (O masaxista místico).

Vladimir Nabokov: Pnin.

Wislawa Szymborska: Convocación ao yeti.

Tamén sucedeu...

• CINE:

- Federico Fellini: As noites de Cabiria.

- Kubrick: Sendeiros de gloria.

- Luchino Visconti: Notti Bianche.

• Picasso: "As Meninas".
• Antonio Saura, Rafael Canogar, Pablo Serrano, Manuel Viola, Manuel Millares, Luis Feito, Antonio Suárez, Martín Chirino e Juana Francés dan a coñecer o manifesto fundacional de “El Paso”, que pretendía crear un novo espírito máis libre en plena ditadura franquista.
• España reivindica Gibraltar na ONU.
• Quinto goberno de Franco do que forma parte un grupo importante de membros do Opus Dei (25 de febreiro).
• “Ley de Régimen Jurídico de la Administración del Estado”.
• Lei de Reforma Fiscal.
• A Unión Soviética adianta a Estados Unidos na carreira espacial. Lanza en dous meses os Sputnik I e II. O Sputnik II leva no seu interior a Laika, unha cadeliña que morreu ao quedarse sen osíxeno.
• Asínase o Tratado de Roma, polo que se constitúe a CEE (Mercado Común) dos seis: Francia, Alemaña occidental, Italia Bélxica Holanda e Luxemburgo. O acordo entra en vigor en xaneiro do 1958.
• Morren:

- Wilhelm Reich (Pennsylvania; 1897 Dobrzcynica).

- Charles Pathé (1863), que marca en Francia o comezo da industrialización do cine.